حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟

حق تقدم خرید سهام چیست؟

حق تقدم در بورس چیست؟ ممکن است شما هم بارها خبرهای مختلفی راجع‌به افزایش سرمایه و انواع آن شنیده باشید. در مقاله آشنایی با افزایش سرمایه با زبان ساده، انواع افزایش سرمایه را توضیح دادیم. همچنین در افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی به حق تقدم و ساز‌و‌کار تعیین قیمت آن، اشاره کوچکی کردیم. در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل در رابطه با حق تقدم خرید سهام صحبت کنیم.

حق تقدم خرید سهام چیست؟

حق تقدم خرید سهام که به آن Rights Offering نیز می‌گویند، از مواردی است که بعد از تصویب افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی به سهامداران پیشنهاد می‌شود. وقتی یک شرکت تصمیم می‌گیرد که حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟ سرمایه خود را افزایش بدهد، تعداد سهام آن شرکت تغییر می‌کند. یعنی متناسب با درصد افزایش سرمایه، تعداد سهام هم افزایش می‌یابد. برای مثال اگر قبل از افزایش سرمایه شرکت 10،000،000 سهم داشت و قصد افزایش سرمایه 70 درصدی را داشت، تعداد سهامش نیز 70 درصد افزایش خواهد یافت. یعنی 7 میلیون سهم جدید به شرکت اضافه می‌شود و تعداد کل سهام شرکت 17 میلیون خواهد شد.

وقتی سهام شرکت بیشتر از مقدار قبل به همه سرمایه‌گذاران فروخته شود، درصد مالکیت سهامداران گذشته تغییر خواهد کرد. طبق قانون تجارت، جهت حفظ منافع سهامداران، شرکت ابتدا باید سهام جدید خودش را به سهامداران فعلی عرضه کند. این کار در قالب ارائه یک حق به سهامداران انجام می‌شود که به آن حق تقدم می‌گویند. به سهامداران نیز متناسب با افزایش سرمایه حق تقدم جدید تعلق خواهد گرفت. مثلا اگر شما 1000 سهم از این شرکت داشتید، به شما 700 حق تقدم جدید تعلق خواهد گرفت، که می‌توانید تصمیم بگیرید با آن‌ها چه کنید. می‌توانید آن‌ها را بفروشید و یا طبق قوانین، صبر کنید تا به سهام عادی تبدیل شوند. این حق‌ها قابلیت تبدیل به سهام عادی شرکت را دارند.

نحوه آگاهی از فرایند افزایش سرمایه و ارائه حق تقدم

اطلاعات مربوط به افزایش سرمایه و صدور گواهی حق تقدم خرید سهام در سایت کدال به ترتیب درج می‌شود. برای مثال شرکت سیمان هرمزگان برای افزایش سرمایه ابتدا مدارک و مستندات درخواست افزایش سرمایه شرکت را روی سایت کدال منتشر کرد.

سپس اطلاعیه دریافت گواهینامه حق تقدم خرید سهام شرکت را جهت آگاهی سهامداران روی سایت خود شرکت قرار داد. بعد از انتشار این خبر، مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام روی سایت کدال قرار گرفت. در این آگهی مهلت دریافت گواهینامه و استفاده از حق تقدم و همچنین شماره حساب برای واریز مبالغ نیز مشخص شد.

بعد از اتمام مهلت مقرر توسط شرکت که معمولا یک دوره 60 روزه است، افراد دیگر نمی‌توانند از حق تقدم خود استفاده کنند و یا آن را به دیگری انتقال دهند. مگر این‌که این دوره توسط شرکت تمدید شود.

آیا خرید سهام حق تقدم خوب است؟

در این مطلب قصد داریم به پاسخ سوال آیا خرید سهام حق تقدم خوب است؟ بپردازیم. همانطور که می دانید سهام حق تقدم یکی از روش هایی افزایش سرمایه شرکت های بورسی می باشد که از محل آورده نقدی و مطالبات حاصل شده به سهامداران خود می دهد و با اضافه شدن حرف “ح” به آخر نماد و با دامنه نوسان آن 10% به حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟ سبد و پرتفوی سهامدار اضافه می شود و تا مدت زمان مشخصی امکان خرید و فروش آن وجود دارد اما آیا خرید آن به نفع سرمایه گذاری است و یا خیر؟

آیا خرید سهام حق تقدم خوب است؟

سرمایه گذارانی که سهامی را خریداری می نمایند و پس از آن شرکت مورد نظر تصمیم به افزایش سرمایه به روش انتشار سهام حق تقدم می گیرد، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید (سهام حق تقدم) که برای فروش بعد از افزایش سرمایه منتشر می شود، اولویت دارند.

سهام حق تقدم به دلیل دامنه نوسان 10% دارای ریسک بالایی می باشد اما می توان با یادگیری مهارت هایی در زمینه بازار بورس از خرید این نوع سهام، سود خوبی کسب کرد و بالعکس اگر بدون تجربه و اطلاعات کافی نسبت به خرید این نوع سهام نمایید ممکن است ضرر و زیان مالی متحمل شوید. از این رو باید از یک استراتژی سرمایه گذاری در بورس پیروی کنید و با دانش کافی در این زمینه تصمیم بگیرید.

در ادامه به شرح معایب و مزایای استفاده از سهام حق تقدم و نحوه تبدیل سهام حق تقدم می پردازیم تا با اطلاعات بیشتر بتوانید تصمیم بگیرید که آیا خرید سهام حق تقدم خوب است؟

بررسی مزایای سهام حق تقدم در بورس

از جمله مزایای استفاده از حق تقدم سهام می توان به موارد زیر اشاره نمود :

• به هنگام کاهش قیمت از حفظ منافع سهامدار حمایت می نماید
• حفظ تأثیرگذاری بر اداره شرکت
• ایجاد انگیزه و تشویق سهامداران برای خرید سهام آن شرکت و در نهایت جذب نقدینگی
• کاهش قیمت سهام پس از عرضه حق تقدم امری طبیعی است و این میزان تقاضا را بالا می برد.
• تامین مالی شرکت از طریق فروش سهام حق تقدم هزینه کمتری نسبت به فروش سهام عادی دارد
• انتشار حق تقدم، باعث کاهش نسبت هرمی و افزایش ظرفیت استقراض دارد

بررسی معایب سهام حق تقدم در بورس

از معایب سهام حق تقدم می توان به فر آینده پذیره نویسی زمانبر و طولانی آن اشاره نمود و در این بازه زمانی ممکن است بازار از سیر صعودی به نزولی تغییر کند و زیان سنگینی به سهامداران وارد شود.

ناتوانی مالی سهامدار در پذیره نویسی و یا عدم اطلاع سهامداران از پذیره‌نویسی حق تقدم نیز می تواند به زیان آن‌ها تمام می‌شود.

منظور از حق تقدم استفاده نشده چیست و خرید آن چگونه است؟

اگر جز فعالان بازار بورس باشید می دانید که بازه زمانی استفاده و یا تبدیل سهام حق تقدم به سهام عادی ، 60 روز می باشد که اگر سهامدار در این بازه زمانی نسبت به فروش و تبدیل آن به سهام عادی اقدامی انجام ندهد شرکت سهام او را فروخته و بعد از فروش و پس از کسر هزینه‌ها و قیمت اسمی، وجه حاصل از فروش را در بازه زمانی یک ماهه به حساب سهامدار واریز می کند.

شرکت انتشار دهنده سهام حق تقدم ، پس از پایان دوره ۶۰ روزه پذیره‌نویسی یک روز را برای معامله حق ‌تقدم ‌های استفاده‌ نشده تعیین می کند و خریدار باید علاوه بر مبلغ خرید حق ‌تقدم‌ ها، مبلغ اسمی به ازای هر سهم را در سامانه آنلاین خود واریز کنند.

تبدیل سهام حق تقدم به سهام عادی چگونه است و چقدر طول می کشد؟

با انتشار سهام حق تقدم از سوی شرکت های بورسی ، سوال هایی همچون “ چگونه مبلغ اسمی حق تقدم سهام را به حساب شرکت واریز کنیم؟ ” و یا “ چگونه سهام حق تقدم را به سهام عادی تبدیل کنیم؟ ” در ذهن سهامداران مطرح می شود.

سهامداران در صورت تمایل می توانند در بازه 60 روزه ای که شرکت برای تبدیل و استفاده از سهام حق تقدم در نظر گرفته ، با پرداخت ارزش اسمی هر سهم که ۱۰۰ تومان می باشد به حساب شرکت و تکمیل فرم افزایش سرمایه شرکت، آن سهام را به سهام عادی تبدیل نماید.

سهامداران جهت اطلاع از شماره حساب شرکت و همچنین دریافت فرم افزایش سرمایه می توانند به سامانه کدال مراجعه نمایند.

پس از پرداخت مبلغ اسمی به ازای هر سهم ، ثبت افزایش سرمایه شرکت در سازمان بورس و اداره ثبت شرکت‌ها سهام حق تقدم به بعد از 4 الی 6 ماه با نماد سهام عادی در پرتفوی سهامدار اضافه خواهد شد.

با توجه به مطالب گفته شده می توانید تصمیم بگیرید که آیا خرید سهام حق تقدم خوب است و یا خیر؟

حق تقدم سهام چیست؟

مطابق با قانون تجارت، زمانی که یک شرکت قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی داشته باشد، اولویت شرکت در افزایش سرمایه با سهامداران فعلی شرکت است. از همین رو، در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، شرکت اوراقی را تحت عنوان "حق تقدم خرید سهام" منتشر کرده و با توجه به درصد مالکیت هر یک از سهامداران و نیز درصد افزایش سرمایه، تعداد مشخصی حق‌ تقدم‌ در اختیار سهامداران قرار می‌دهد. بعد از تصمیم‌گیری مجمع در خصوص افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران، حق تقدم‌ به سبد دارایی سهامداران اضافه خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر راجع به انواع روش های افزایش سرمایه ایـنـجا کلیک کنید.

نماد حق تقدم

هر شرکت حاضر در بورس یک نماد معاملاتی مخصوص به خودش دارد. نماد حق تقدم هر شرکت هم با افزودن حرف "ح" به انتهای نماد معاملاتی آن شرکت ساخته می‌شود. مثلا اگر شرکت فولاد مبارکه اصفهان که نماد معاملاتی آن «فولاد» است، بخواهد از محل آورده افزایش سرمایه بدهد، نماد معاملاتی حق تقدش می‌شود "فولادح". بنابراین هر نمادی هم که به حرف «ح» منتهی باشد در واقع حق تقدم یکی از شرکت‌های حاضر در بورس است.

تخصیص حق تقدم

تعداد حق تقدمی‌ که به سهامداران تخصیص پیدا می‌کند، با توجه به درصد افزایش سرمایه و نیز تعداد فعلی سهام وی مشخص می‌شود.

مثلا فرض کنید شرکتی ۱۰۰۰ سهم دارد و می‌خواهد سهامش را ۱۰۰ درصد از محل آورده افزایش دهد و به ۲۰۰۰ سهم برساند. فرض کنید یکی از سهامداران شرکت قبل از افزایش سرمایه مالک ۵ درصد شرکت باشد. در این حالت، این سهامدار قبل از افزایش سرمایه مالک ۵۰ سهم از شرکت بوده است. برای اینکه این سهامدار بعد از افزایش سرمایه بتواند مالکیت ۵ درصدی‌اش را حفظ کند باید تعداد سهامش به ۱۰۰ سهم برسد. برای همین باید ۵۰ حق تقدم دریافت کند. این سهامدار می‌تواند با پرداخت ۱۰۰ تومان به ازای هر کدام از حق تقدم، حق تقدم‌ها را به سهم عادی تبدیل کند و تعداد سهامش را به ۱۰۰ سهم برساند.

دقت داشته باشید که فقط زمانی که شرکت سهام جدید برای فروش منتشر کند، این قضیه صادق است؛ یعنی در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی. ولی مثلا در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سودی که متعلق به سهامداران شرکت است تبدیل به سهام می شود. اینجا دیگر حق تقدم سهام معنی ندارد.

بعد از اینکه این افزایش شرکت در مجمع تصویب شد، یک فرم برای سهامداران ارسال می شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود. در این فرم اطلاعات افزایش سرمایه شرکت مشخص شده است. سهامدار پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام یکی از سه تصمیم زیر را اتخاذ می­کند:

الف) تبدیل حق تقدم‌ به سهم:

اگر دارندگان حق تقدم تمایل داشته باشند که درصد مالکیت خود در شرکت را حفظ کنند و در افزایش سرمایه شرکت کنند، می­بایست فرم گواهی حق تقدم را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده، پر کرده و برای شرکت ارسال کنند. در صورتی که این کار را انجام ندهند، از نظر شرکت سهامدار تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارد. همچنین باید در مهلت مشخص شده، مبلغ حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟ اسمی هر سهم که هزار ریال به ازای هر سهم است را به حساب شرکت واریز نمایند و به شرکت اطلاع دهند.

ذکر این نکته ضروری است که جزئیات این فرآیند از طریق اطلاعیه ای که شرکت در سایت کدال منتشر می‌کند، قابل مشاهده است. لازم است افراد برای آگاهی از مهلت زمانی، نحوه پرداخت مبلغ اسمی و شماره‌حساب‌های شرکت، نحوه اطلاع رسانی به شرکت و سایر موارد، حتما سایت کدال را بررسی نمایند و در صورت وجود هرگونه سوال یا ابهام، با امور سهام شرکت مربوطه در ارتباط باشند.

ب) فروش حق تقدم

از زمانی که معاملات حق تقدم در بازار آغاز می‌شود، به مدت ۶۰ روز ادامه پیدا می‌کند و البته ممکن است به درخواست شرکت و تایید سازمان بورس، این زمان نیز تمدید شود. سهامدارانی که به آن‌ها حق تقدم تخصیص پیدا کرده است می‌توانند در این بازه‌ی زمانی آن را بفروشند و از وجه حاصل از آن استفاده کنند. فقط در این مرحله، از لحاظ تعداد معامله محدودیتی برای افراد وجود ندارد و هر فرد می‌تواند بارها و بارها حق تقدم‌ را بخرد و بفروشد.

دامنه نوسان قیمت حق‌ تقدم‌ شرکت‌های بورسی، دو برابر دامنه نوسان سهم شرکت است یعنی یک نماد حق تقدم در طول روز می تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. پس افرادی که آن را خرید و فروش می کنند باید با این علم که ریسک این کار بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است، این کار را انجام بدهند. در شرکت‌های فرابورسی، دامنه نوسان حق تقدم با دامنه نوسان سهم شرکت برابر است.

ج) عدم واریز وجه اسمی و عدم فروش حق تقدم‌:

در صورتی که دارنده حق تقدم، نسبت به آن بی‌تفاوت باشد و در مهلت مقرر آن را نفروشد و وجه اسمی آن را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز نکند، این حالت به وجود می‌آید.

مدتی بعد از متوقف شدن معاملات نماد حق تقدم شرکت، نماد حق‌ تقدم‌ از سبد دارایی همه افراد خارج می‌شود. پس از بررسی‌های شرکت، تعداد حق تقدم‌هایی که وجه اسمی آن‌ها به حساب شرکت واریز نشده است، مشخص شده و شرکت در مرحله‌ای به نام "پذیره نویسی عمومی" آن‌ها را به فروش می‌رساند. پس از فروش حق تقدم‌های استفاده نشده و کسر هزینه و کارمزد فروش، وجه حاصل از آن در اختیار سهامدارانی که از حق تقدم‌ خود استفاده نکرده‌اند، قرار خواهد گرفت. جزئیات مربوط به این فرآیند از طریق سایت کدال منتشر شده و همچنین در صورت وجود هرگونه سوال یا ابهام، افراد باید با امور سهام شرکت در ارتباط باشند.

اطلاعیه پذیره‌نویسی عمومی حق تقدم خرید سهام دالبر- منتشر شده در سایت کدال

در مرحله پذیره‌ نویسی عمومی، علاوه بر قیمت خرید، وجه اسمی هر حق تقدم (هزار ریال) نیز از حساب خریدار کسر می‌گردد. خریداران حق تقدم در این مرحله، به هیچ وجه امکان فروش آن را ندارند و باید منتظر تکمیل شدن فرآیند تبدیل حق‌ تقدم‌ به سهم باشند.

حق تقدم سهام چیست؟

حق تقدم سهام یکی از مواردی است که بعد از افزایش سرمایه شرکت ها از محل آورده نقدی، سهامداران را درگیر خود می کند. همانطور که می دانید هنگامیکه یک شرکت افزایش سرمایه می دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می کند. به دلیل اینکه سهامداران در حفظ حقوق و منافع خود اولویت دارند، انتظار می رود بعد از افزایش سرمایه درصد مالکیت آن ها حفظ شود؛ به همین دلیل این حق برای سهامداران در نظر گرفته می شود که در صورت افزایش سرمایه از محل مطالبات یا آورده نقدی، به آن ها سهام حق تقدم تعلق گیرد. به طور مثال اگر شرکتی 50 درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی انجام دهد، به ازای هر 2 سهم 1 حق تقدم به سهامداران تعلق می گیرد.

نحوه استفاده از حق تقدم سهام

بعد از افزایش سرمایه و تقسیم سهام حق تقدم بین سهامداران، در یک بازه زمانی دو ماهه (مهلت پذیره نویسی) امکان معامله حق تقدم در بورس وجود دارد. سهام حق تقدم با نماد اصلی شرکت به انضمام یک "ح" در انتهای آن، به پرتفوی سهامداران فعلی شرکت اضافه می شود. به عنوان مثال حق تقدم نماد "کگل" تحت عنوان "کگلح" به دارایی سهامداران اضافه می شود. سهامداران می توانند یکی از دو کار زیر را در خصوص حق تقدم سهام خود انجام دهند:

• سهامدارانی که قصد شرکت در افزایش سرمایه را دارند، مبلغ اسمی حق تقدم (معمولا 100 تومان) را پرداخت کرده و با ارائه مدارک لازم به شرکت، حق تقدم خود را به سهم تبدیل می کنند.
• کسانی که نمی خواهند در افزایش سرمایه شرکت کنند، می توانند سهام حق تقدم خود را در این دو ماه بفروشند.

دامنه نوسان حق تقدم سهام به چه صورت است؟

دامنه نوسان حق تقدم سهام در شرکت های بورسی 10 درصد و در شرکت های فرابورسی همانند دامنه نوسان شرکت مذکور است. البته این قوانین ممکن است در زمان های مختلف دچار تغییراتی شود.

چگونه حق تقدم را به نماد اصلی تبدیل کنیم؟

بعد از بازگشایی نماد پس از افزایش سرمایه، در سایت کدال، شما می توانید با جستجوی نماد مورد نظر، اطلاعیه ای تحت عنوان "مهلت استفاده از حق تقدم" مشاهده کنید.

در این اطلاعیه، شرکت نام شعبه بانک و شماره حساب شرکت را برای واریز مبالغ مربوط به حق تقدم و مهلت استفاده از حق تقدم را که معمولا دو ماه پس از بازگشایی نماد حق تقدم سهم است، منتشر می کند.

برای پرداخت مبلغ اسمی، سهامداری که می خواهد در افزایش سرمایه شرکت کند، تا انتهای تاریخی که در اطلاعیه شرکت منتشر شده، زمان دارد که به ازای هر عدد برگه حق تقدم، مبلغ ارزش اسمی سهم یا همان 1000 ريال را به حساب اعلام شده شرکت، با شناسه واریز کد ملی دارنده حق تقدم سهام واریز کند و فیش واریزی را به همراه گواهی حق تقدم سهم برای شرکت ارسال کند.

در بعضی مواقع ممکن است شرکت مقداری سود نقدی تصویب کرده باشد که هنوز بین سهامدارن تقسیم نشده است و در عین حال شرکت از محل مطالبات حال شده و آورده نقدی اقدام به افزایش سرمایه کند و نماد حق تقدم به پرتفوی شما اضافه شود. در این صورت، با استفاده از راه هایی که شرکت تعیین می کند، می توانید تعیین کنید که قصد دارید سود نقدی خود را تمام و کمال از شرکت دریافت کنید و یا اینکه می خواهید مقداری از آن را برای پرداخت مبلغ اسمی تبدیل حق تقدم سهام به نماد اصلی استفاده کنید.

در صورت انجام مورد دوم، اگر به عنوان مثال کل مبلغی که برای تبدیل "نمادح" به "نماد" احتیاج دارید برابر با سه میلیون تومان باشد و مطالبات شما از شرکت بیشتر از این مقدار باشد، بدون اینکه نیاز باشد مبلغ اسمی را پرداخت کنید، حق تقدم های شما به نماد اصلی تبدیل خواهد شد.

عموما شرکت ها گواهی حق تقدمی را می خواهند که حاصل از افزایش سرمایه باشد. یعنی، گواهی حق تقدمی را برای شرکت باید ارسال کرد که برای حق تقدمی است که در ازای افزایش سرمایه به سهامدار تعلق گرفته است؛ نه آن تعداد سهام حق تقدم که در مدت معامله حق تقدم در بورس، سهامدار خریداری نموده است.

توصیه می کنیم برای اطلاعات بیشتر و اطمینان خاطر، همواره قبل از واریز وجه با اداره امور سهام شرکت مورد نظر تماس حاصل نمایید. پس از ارسال مدارک، معمولا بین چهار تا شش ماه زمان می برد که حق تقدم سهام به سهام اصلی تبدیل شود.

اگر از حق تقدم سهام استفاده نکنیم، چه اتفاقی می افتد؟

در صورتیکه سهامدار نه مبلغ اسمی هر سهم را به حساب شرکت واریز کند و نه آن را در مهلت مقرر بفروشد، اختیار استفاده از حق تقدم خود را از دست می دهد و در اختیار شرکت می گذارد. عموما شرکت ها حق تقدم استفاده نشده را یا به صورت معامله بلوکی و یا به صورت پذیره نویسی عمومی به فروش می رسانند.

در حالت معامله بلوکی، شرکت تعداد بالایی از حق تقدم های خود را با قیمت کمتر، به یک شرکت دیگر می فروشد و در صورت پذیره نویسی عمومی که هر دو از طریق سایت کدال به اطلاع عموم می رسد، افراد می توانند در مهلت مشخص شده در طرح پذیره نویسی عمومی شرکت کنند. با این کار شخص هنگام خرید هر سهم حق تقدم، علاوه بر پرداخت قیمت آن سهم در بازار، مبلغ اسمی 1000 ریال آن سهم را نیز درجا پرداخت می کند. مبالغ حاصل از فروش حق تقدم های استفاده نشده، متعلق به سهامدارانی است که از این حق تقدم ها اسنفاده نکرده اند و شرکت چگونگی دریافت این مبالغ را از طریق کدال به اطلاع آن ها می رساند.

حق تقدم به چه کسانی تعلق می گیرد؟

در واقع هرکس که در هنگام بسته شدن سهم برای افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشد، به میزان سهامی که در اختیار دارد و درصد افزایش سرمایه شرکت، تعدادی حق تقدم سهام دریافت می کند.

قیمت حق تقدم چگونه تعیین می شود؟

همانطور که می دانید، قیمت جدید سهم بعد از افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران از روش زیر محاسبه می شود:

قیمت جدید هر سهم (تومان) = (قیمت سهم قبل افزایش سرمایه (تومان) + (100*درصد افزایش سرمایه/100))/(1 + درصد افزایش سرمایه/100)حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟

قیمت نماد حق تقدم سهم هم در روز بازگشایی، با همین قیمت جدید سهم قیمت گذاری می شود؛ اما با بازگشایی می تواند کم یا زیاد شود. توجه داشته باشید که نحوه معامله حق تقدم همانند نماد اصلی سهم است.

ارزش حق تقدم چگونه مشخص می شود؟

میزان ارزشمندی حق تقدم را از فرمول زیر بدست می آوریم:

ارزش حق تقدم (تومان) = قیمت نماد اصلی (تومان) - 100

به عنوان مثال، اگر شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی)، 200 درصد افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران در دستور کار خود داشته باشد و قیمت پایانی آن سهم قبل از افزایش سرمایه 54000 ریال باشد، قیمت اسمی بعد از افزایش سرمایه به صورت زیر محاسبه می شود:

18667 ريال = قیمت نماد اصلی بعد از افزایش سرمایه

در این صورت ارزش اسمی حق تقدم فملی برابر 17669 ریال خواهد بود. علاوه بر ارزش حق تقدم، می توان سود حاصله از خرید حق تقدم را هم تعریف کرد که از فرمول زیر محاسبه می شود.

قیمت روز حق تقدم - ارزش حق تقدم = سود حاصل از خرید حق تقدم

هرچه سود حاصله از خرید حق تقدم بیشتر باشد، ارزش سرمایه گذاری در آن حق تقدم بیشتر است.

سود حاصله از خرید حق تقدم، بهترین معیار برای مقایسه بین ارزشمندی سرمایه گذاری در حق تقدم است. هرچه سود بیشتر باشد، یعنی فاصله بین قیمت نماد اصلی و حق تقدم بیشتر است و سرمایه گذاری در این حق تقدم ارزشمندتر است.

اگر سود حاصله از خرید حق تقدم منفی باشد، نشان می دهد قیمت حق تقدم از ارزش اسمی آن بیشتر شده است که معمولا این اتفاق رخ نمی دهد.

به عنوان مثال، فرض کنید در آن بازه زمانی که نماد حق تقدم سهم در بورس معامله می شود، قیمت نماد اصلی برابر 2000 تومان باشد. تحت این شرایط ارزش اسمی حق تقدم این نماد برابر 1900 تومان است اما در اکثر مواقع، حق تقدم در قیمتی پایین تر از این مقدار معامله می شود. به عنوان مثال اگر نماد حق تقدم در قیمت 1500 تومان در حال معامله است، شما با خرید آن و پرداخت مبلغ اسمی، جمعا 1600 تومان پرداخت می کنید و با فرض اینکه در بازه زمانی که حق تقدم به سهم اصلی تبدیل می شود، قیمت آن سهام تغییر نکند، شما پس از تبدیل حق تقدم به نماد اصلی به ازای هر حق تقدم مبلغ 400 تومان سود خواهید کرد.

جمع بندی

در این مقاله به طور مفصل با مفهوم حق تقدم سهام آشنا شدیم. این مفهوم در هنگام افزایش سرمایه شرکت ها از محل مطالبات حال شده و آورده نقدی، سهامداران را با خود درگیر می کند. در این مقاله یاد گرفتیم که نمادهای حق تقدم را یا می توان با استفاده از روش هایی که توضیح داده شد، به سهم اصلی تبدیل کنید و یا آن ها را در یک بازه زمانی مشخص در بورس به فروش برسانید.

همه چیز درباره حق تقدم سهام و دلیل اهمیت آن

حق تقدم سهام بندی در متن قرارداد معامله اوراق بهادار است که به سرمایه گذار این حق را می­دهد تا بتواند بدون دردسر تعدادی از اوراق سهام آینده شرکت را خریداری کند و به این ترتیب درصد مالکیت خود از شرکت را همچنان زنده نگه دارد. این حق به این دلیل به سهام­داران داده می­شود تا با گذشت زمان، ناخواسته سهام خود را از دست ندهند. در ادامه این مطلب یاد می­گیریم که حق تقدم سهام چیست و چرا برای سرمایه­گذاران حائز اهمیت است. پس اگر تازه با دنیای بورس آشنا شده­اید و هیچ شناختی از این مفهوم ندارید، پیشنهاد می­کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

فهرست عناوین مقاله:

حق تقدم سهام چیست؟

حق تقدم سهام (Preemptive right) این فرصت را به سهام­دار می­دهد تا قبل از اینکه سهام جدید شرکت در دسترس عموم قرار گیرد، هر بار تعداد سهام بیشتری را خریداری کند و به این ترتیب درصد مالکیت خود از سهام کل شرکت را ثابت نگه دارد. این حق صرفاً برای سرمایه ­گذاران اولیه یا سهام­داران عمده شرکت که می­خواهند در صورت افزایش سرمایه شرکت و انتشار سهام جدید بتوانند از سهم خود محافظت کنند، در قالب بند یک قرارداد ارائه شده است. البته این مسئله کاملاً بستگی به سیاست­ های خود شرکت دارد و ممکن است شرکتی این حق را برای همه سهام­داران کلان و خرد خود در نظر گیرد و آن را در اساس­نامه شرکت ذکر کند.

حق تقدم سهام دارای نماد خاصی است

پس از اینکه مجمع شرکت برگزار شد و تصمیم بر آن شد که سرمایه شرکت افزایش یابد، برای آن دسته از سهام­دارانی که تمایلی به شرکت در برنامه افزایش سرمایه ندارند، راه گریزی در نظر گرفته می­شود. در این مجمع برای آن شرکت خاص نمادی تعریف می­شود تا سرمایه­گذاران بتوانند از طریق آن، حق خود را به دیگر سرمایه­گذاران بفروشند. نماد حق تقدم با افزودن حرف فارسی «ح» به انتهای نام نماد بورسی تعریف می­شود. فرضاً برای نماد بورسی «فباهنر»، نماد حق تقدم معادل «فباهنرح» خواهد بود.

هِجینگ غالباً یک استراتژی پیشرفته برای سرمایه گذاری در نظر گرفته می شود.

در این مقاله با هِج کردن(hedging) چیست؟ آشنا شوید.

گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟

پس از تصویب افزایش سرمایه، سهام­داران شرکت فرمی دریافت می­کنند تحت عنوان گواهی حق تقدم خرید سهام شامل کلیه اطلاعات مربوط به افزایش سرمایه شرکت. در صورت تمایل به حفظ درصد مالکیت و شرکت در افزایش سرمایه، این فرم باید ظرف مدت دو ماه (طبق قوانین بورسی – ممکن است تمدید شود) تکمیل شده و برای شرکت ارسال گردد. طبیعی است که عدم ارسال این فرم به معنی عدم تمایل سهام­دار به شرکت در برنامه افزایش سرمایه شرکت تلقی خواهد شد.

درک بهتر حق تقدم سهام

بگذارید مثالی بزنیم. آقای رضوی صاحب یک تولیدی کفش و لباس زنجیره­ای است که در سرتاسر کشور شعبه های مختلف دارد و با چندین سهام­دار کار می­کند. فرض کنید جناب رضوی تصمیم گرفته­ که یک شعبه دیگر در جای دیگری راه اندازی کند و برای افزایش سرمایه مربوط به تامین مالی این شعبه، ۱۰۰۰ سهم جدید برای جذب سرمایه گذاران بیشتر منتشر کرد­ه­ است.

از آنجا که آقای رضوی مالک ۵۱ درصد شرکت است، حق خرید ۵۱ درصد از این سهام تازه منتشر شده را دارد که به آن حق تقدم می­گویند. آقای رضوی می­تواند پیشاپیش حق خرید سهام را از سرمایه­گذاران جدید بگیرد و این سهم را از آن خود کند؛ اما این حق به معنی تعهد او به خرید نیست. هیچ کس نمی­تواند او را مجبور کند بخشی از سرمایه تازه منتشر شده را خریداری کند و چنانچه تصمیم بگیرد از این حق استفاده نکند، این امکان برای او فراهم خواهد بود. هرچند سهم او از شرکت متناسب با سایر سرمایه­گذاران کاهش می­یابد و دیگر در راس امور شرکت نخواهد بود.

مثالی دیگر برای حق تقدم سهام

فرضاً اگر عرضه اولیه یک شرکت (IPO) شامل ۱۰۰ سهم باشد و فردی ۱۰ سهم را خریداری کند، او صاحب ۱۰ درصد از حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. در ادامه این راه اگر شرکت پیشنهاد ثانویه ۵۰۰ سهم دیگر را ارائه دهد، به سهام­داری که مشمول حق تقدم است، باید این فرصت داده شود که برای محافظت از آن ۱۰ درصد خود، به میزان لازم سهم جدید خریداری کند. در این مثال اگر قیمت سهام در هر دو مرحله یکسان باشد، خرید ۵۰ سهم جدید حق قانونی آن سهام­دار خواهد بود.

سرمایه­ گذاری که از این حق استفاده می­کند، ۱۰ درصد از حقوق صاحبان سهام شرکت را برای خود حفظ می­کند. اما اگر تصمیم بگیرد که از حق تقدم استفاده نکند، همچنان ۱۰ برگ سهم دارد که ارزش آن معادل ۲ درصد سهام کل شرکت خواهد بود.

حق تقدم سهام چه مزایایی دارد؟

همان­طور که اشاره کردیم، حق تقدم بیشتر برای سرمایه­ گذاران عمده با سهم زیاد در شرکت است و مزایای این حق نیز طبیعتاً بیشتر متوجه سرمایه­ گذاران اولیه و افراد داخل شرکت خواهد بود. اما برای خود شرکت هم مزایایی دارد.

مزیت حق تقدم برای سهام­داران

• به وقت افزایش سرمایه و جذب سرمایه­ گذاران بیشتر، حق تقدم با ارجحیت دادن به مالکان فعلی شرکت، از قدرت فعلی سهام­دار و حق رای او محافظت می­کند.
• از آنجا که سهام­دار برای خرید برگه­ های جدید سهام، قیمت داخلی شرکت (احتمالاً کمتر) را می­پردازد، خرید سهام برای او سود بیشتری به همراه خواد داشت.
• در بدترین حالت، اگر قیمت سهام منتشر شده از قیمت داخلی شرکت کمتر باشد، سهام دار می­تواند سهام ممتاز را به سهام بیشتر تبدیل کند و چنین امکانی برای او وجود خواهد داشت.

مزیت حق تقدم برای شرکت­ها

حق تقدم سهام در اصل انگیزه­ای برای سرمایه‌گذاران اولیه یک پروژه جدید است، اما جالب است بدانید که برای خود شرکت مزایای بیشتری به همراه دارد.

• برای یک شرکت، فروش سهام جدید به سهام­داران فعلی از انتشار سهام در بازار بورس عمومی هزینه کمتری دارد. صدور سهام برای عموم، مستلزم پرداخت هزینه ­های مربوط به خدمات بانکی سرمایه‌گذاری است که متوجه بخش مدیریت فروش سهام شرکت خواهد بود. فروش مستقیم به سهام­داران فعلی باعث کاهش هزینه حقوق صاحبان سهام شرکت و در نتیجه کاهش هزینه مربوط به سرمایه شده و ارزش شرکت را افزایش می­دهد.
• حق تقدم می­تواند انگیزه­ای باشد تا شرکت عملکرد کلی خود را بهبود بخشد و بتواند سهام جدید را با قیمت بالاتری منتشر کند.
• ارائه حق‌تقدم به سرمایه­ گذاران شرکت، قیمت خرید سهام جدید را برای آن­ها کاهش می­دهد. در نتیجه میزان استقبال سرمایه ­گذاران­ فعلی از سهام جدید و سرمایه جذب شده بیشتر خواهد بود.
• در نظر گرفتن حق‌تقدم برای یک شرکت، موجب افزایش ظرفیت استقراض آن شرکت خواهد شد.

معایب حق تقدم سهام برای شرکت­ها

برخی از شرکت­ها حق تقدم را لغو می­کنند، زیرا زمانی که سعی دارند از طریق انتشار سهام پول نقد جمع­ آوری کنند، این حق به آن­ها ضربه می­زند. زمانی که شرکت سهام جدید را با قیمت کمتری نسبت به سهام فعلی منتشر می­کند، خرید آن برای سرمایه­ گذاران جزء (با استفاده از حق‌تقدم) به صرفه و منطقی نیست. همچنین سرمایه گذاران اصلی از این موقعیت سوء استفاده می­کنند و سهام جدید را با قیمت کمتر خریداری می­کنند تا قدرت بیشتری در شرکت به دست آورند. این یکی از معایب بزرگ حق‌تقدم سهام برای شرکت­ها است.

آشنایی با انواع حق تقدم سهام

وقتی که قرارداد سهام خود را مطالعه می­کنید، ممکن است سه نوع متفاوت این حق به چشمتان بخورد. اول حق تقدم خرید سهام عادی که متداول­ترین نوع حق‌تقدم بوده و صرفاً برای خرید برگه­ های سهام جدید شرکت مورد استفاده قرار می­گیرد. دوم حق‌تقدم خرید اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام است و همان­طور که از نام آن پیداست، مربوط به خرید اوراق قرضه یا انواع اوراق بهادار است که می­تواند به سهام عادی تبدیل شود. آخرین نوع حق تقدم خرید انواع دیگر اوراق بهادار است که مربوط به خرید سهام ممتاز و سهام سایر شرکت­ها و در کل خرید انواع اوراق قرضه است.

مفهوم حق تقدم استفاده نشده

فرض کنیم شرکتی پس از تصمیم به افزایش سرمایه، حق‌تقدم را منتشر می­کند. در صورت عدم استفاده از از این حق و تکمیل فرم مربوطه و فروش حق‌تقدم در مدت زمان تعیین شده (معمولاً ۶۰ روز)، حق فرد به عنوان حق تقدم استفاده نشده از طریق آگهی و حراجی به فروش می­رسد. در این حالت کارمزد فروش از وجه کل کم شده و باقیمانده مبلغ به حساب سهام­داران واریز خواهد شد.

آیا می­توان حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کرد؟

بله، امکان تبدیل حق تقدم به سهم عادی وجود دارد. برای تبدیل حق تقدم به سهم عادی، به ازای هر گواهی باید مبلغی معادل ارزش اسمی سهم پرداخت شود. این مبلغ درحال حاضر هزار ریال (۱۰۰۰ ریال) معادل صد تومان (۱۰۰ تومان) است که باید به ازای هر یک برگ گواهی پرداخت شود تا در نهایت یک سهم به فرد تعلق گیرد.

این مبلغ باید طی مدت زمان تعیین شده برای پذیره ­نویسی پرداخت شود و در صورت پرداخت، سازمان بورس کشور، طی سه الی شش ماه افزایش سرمایه را ثبت و حق‌تقدم سهام­داران را به سهام عادی آن­ها تبدیل می­کند. البته سرمایه­ گذاران می­توانند در این پروسه شرکت نکنند و حق تقدم خود را به فروش برسانند.

امکان فروش حق تقدم برای سهام­داران

بله، سرمایه گذاری که تمایلی به تبدیل به حق‌تقدم به سهام عادی ندارد، این امکان را دارد تا حق‌تقدم خود را از طریق کارگزاری خود یا هر سیستم معاملاتی آنلاین دیگر به طور مستقیم به فروش برساند، اما باید این کار را طی بازه زمانی مشخص که مهلت فروش حق تقدم است، انجام دهد و این بازه معمولاً ۶۰ روزه است. بعد از اینکه فرایند افزایش سرمایه توسط مجمع تصویب شد، نماد بورسی سهام شرکت به شکلی که بالا ذکر شد (نماد بورسی + ح) در پرتفوی کارگزاری سهام­دار قابل مشاهده است که می­توان آن را فروخت یا تبدیل به سهم عادی کرد.

هر سرمایه ­گذار جدیدی که این حق تقدم ­ها را خریداری کند، وارد مجمع سرمایه­ گذاران می­شود و پس از پرداخت مبلغ اسمی گواهی­ها، سهام خود از شرکت را دریافت می­کند. همچنین در صورت تمایل می­تواند این حق را خرید و فروش کند و از نوسانات آن­ها درآمد کسب کند.

میزان سودآوری حق تقدم برای سهام­داران چقدر است؟

جالب است بدانید که دامنه نوسان حق تقدم نسبت به سهم عادی، دو برابر بیشتر است و این یعنی ریسک بالاتری هم دارد. وقتی از بازار بورس و سرمایه حرف می­زنیم، می­دانیم که نوسان دو برابری همان­طور که سود بیشتری به همراه دارد، در صورت سقوط ضرر سنگین­تری هم به دنبال خواهد داشت. یعنی در صورت داشتن اطلاعات کافی در مورد زمان درست ورود و خروج، از این دامنه نوسان ۲۰ درصدی احتمالاً سود زیادی نصیبتان خواهد شد. اما اگر تازه کار باشید و تحلیل­های درست و تجربه کافی نداشته باشید و ندانید چه زمانی باید حق تقدم را بخرید یا بفروشید، ممکن است کل سرمایه خود را در بازار از دست بدهید.

پیشنهاد آکادمی g2o به شما این است که برای تحلیل های درست در بازار سرمایه مقاله تحلیل تکنیکال چیست؟ را مطالعه کنید.

تفاوت حق تقدم سهام با حق اولین امتناع

حق تقدم سهام و حق اولین امتناع بسیار مشابه هستند و کارکرد آنها عملاً یکی است. حق‌تقدم به سهام­دار این امکان را می­دهد تا در آینده سهام صادر شده توسط شرکت را خریداری کند و بتواند میزان دارایی خالص خود از سهام شرکت را حفظ کند.

حق اولین امتناع (یا ROFR) حقی است که به سهام­دار داده می شود تا سهام فروشی یک سهام­دار دیگر را با ارجحیت بالاتری خریداری کند. به عبارت دیگر، اگر سهام­داری قصد فروش سهام خود به شخص ثالث را داشته باشد، قبل از فروش سهام به سرمایه­ گذار جدید، باید ابتدا خرید سهام فروشی خود را به سایر سهام‌‍داران مشمول ROFR پیشنهاد دهد. هر دو این حقوق با این هدف طراحی شده­ اند تا سهام­داران فعلی بتوانند از قدرت و درصد مالکیت خود در شرکت محافظت کنند.

کلام آخر

حق تقدم سهام در درجه اول مربوط به سهام­دارانی است که سهم قابل توجهی در شرکت دارند و می­خواهند سهم خود را در آینده حفظ کنند. عموماً سرمایه­ گذاران اولیه شرکت یا سایر ذینفعان اصلی مشمول این حق هستند که به طور قراردادی حق خرید سهام جدید شرکت در آینده را داشته باشند و سهام­داران خرد از چنین حقی بهره­مند نخواهند بود. در این مقاله سعی کردیم به طور جامع و کامل به بررسی حق تقدم سهام، نحوه کارکرد آن و علت اهمیت این حق بپردازیم و امیدواریم که برایتان مفید واقع شده باشد.

اگر اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید یا قبلا خرید و فروش حق تقدم سهام را تجربه کرده ­اید، خواهشمندیم نظرات و دانسته های خود را با ما و همراهانمان به اشتراک بگذارید.