انواع روش‌های کشف قیمت در بورس

چگونه سهام قیمت گذاری می شود ؟ روش کشف قیمت سهام شرکت ها در بورس

ما در این مقاله برای کشف قیمت سهام و نحوه قیمت گذاری سهام در بورس به روشهاي مختلف ارزشیابی و قیمت گذاري بر اوراق بهادار، الگوي قیمت گذاري قیمت و درآمد، و در پایان با روش هاي ارزش گذاري بر سهام شرکت هاي پذیرفته شده در بازار سرمایه می پردازیم. پیشنهاد می شود ابتدا مقاله تحلیل بنیادی و صورت های مالی را که در سایت ایران بورس برای شما آماده گردیده را مطالعه بفرمایید.

شرکت سرمایه گذاری چیست ؟ نحوه قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام شرکت های سرمایه گذاری

شرکتهاي سرمایه گذاري موسساتی هستند که از طریق فروش سهم (پذیره نویسی) وجوهات و منابع مالی سرمایه گذاران و افراد را جمع آوري می کنند و آنها را در سهام سایر شرکت ها و بخشهاي مختلف اقتصادي، سهیم می کنند. در حال حاضر 50 شرکت سرمایه گذاري در بورس تهران وجود دارد که از این مجموع 50 شرکت سرمایه گذاري، 11 شرکت جزو واسطه گري هاي مالی و 6 شرکت بانک، مؤسسه اعتباري و لیزینگ می باشند. در ادامه نحوه قیمت گذاری سهام شرکت سهامی خاص را به شما توضیح خواهیم داد.

سایر شرکت ها نیز در زمینه هاي تخصصی نظیر ساختمان، خودرو، تجهیزات، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، معادن فلزي و فرآورده هاي نفتی فعالیت می کنند. در ضمن، چهار شرکت هم به عنوان هلدینگ چند رشته اي در زمینه هاي مختلف سرمایه گذاري می نمایند. در این راستا برای سرمایه گذاری در شرکت های گفته شده لازم است از ارزش های شرکت های مذکور آگاه باشیم که در این فصل به این موضوع می پردازیم تا با شناخت موارد ذکر شده بتوانیم تصمیمات مطلوب گرفته باشیم. و همین طور با نحوه قیمت گذاری سهام عدالت نیز آشنا شوید.

پرتفولیو یا پرتوفوی چیست ؟ سبد سهام چیست ؟

پرتفو یا پرتفولیو یک ترکیبی مناسبی از سهام یا سایر دارایی ها می باشد که یک سرمایه گذار آنها را خریداری می کند. در واقع یک سرمایه گذار برای اینکه ریسک کمتری در بازار بورس داشته باشد به جای خرید یک سهام، از سهام های متفاوت خریداری کرده و در سبد سهام خود تنوع ایجاد می کند. در این راستا به جمع ارزش دارایی های داخل پورتفو می گویند.

ارزش پرتفو یا پرتفولیو یا سبد سهام

ارزش پرتفولیو یک شرکت سرمایه گذاري، حاصل تقسیم ارزش جاري سهام موجود در پرتفولیو شرکت سرمایه گذاري، بر تعداد سهام آن شرکت می باشد که این عدد به نحوي نشان دهنده ارزش جاري سرمایه گذاري هاي شرکت براي هر سهم می باشد. با مقایسه قیمت روز سهم و ارزش پرتفولیو، شرکت می تواند گمانه زنی هایی در مورد وضعیت و قیمت آتی سهم انجام بدهد تا اطلاعات مناسب را جهت خرید یا فروش اتخاذ نماید.

NAV چیست ؟ نحوه محاسبه NAV در مورد شرکت های سرمایه گذاری

NAV یا همان ارزش خالص دارایی همان خالص دارایی های صندوق سرمایه گذاری می باشد که با محاسبه آن می توان به منظور انجام مقایسه صندوق های سرمایه گذاری از لحاظ عملکردی استفاده کرد. در واقع سرمایه گذاران با خرید واحدهای سرمایه گذاری در دارایی های صندوق سهیم می شوند، که ارزش دارایی هایشان را با توجه به شرایط بازار که همواره در حال تغییر است بدانند تا این محاسبه بتواند کمک شایانی به آنها در تصمیم گیری ایفا نماید.

برای محاسبه NAV لازم است ابتدا سرمایه گذاري هاي شرکت را ارزش گذاري کنیم و سپس این رقم را با بهاي تمام شده مندرج در ترازنامه مقایسه نماییم و در صورتی که ارزش بازار بیشتر از بهاي تمام شده باشد، مبلغ مازاد ارزش نسبت به بهاي تمام شده را در محاسبه خالص ارزش دارایی ها در نظر بگیریم. درحقیقت این مازاد ارزش، به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی ها در ترازنامه پنهان مانده است.

فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی هاي یک شرکت به صورت زیر به دست می آید:

حقوق صاحبان سهام + مازاد ارزش سرمایه گذاري ها نسبت به بهاي تمام شده=خالص ارزش دارایی(NAV)

برای فهم توضیحات بالا به ارزش گذاری سهام شرکت دکتر عبیدی به کمک متغیر پرتفولیو طبق جدول زیر می پردازیم:

عمده سرمایه گذاری هاي انجام شده

بدیهی است انجام محاسبه فوق در زمانی که کلیه سرمایه گذاري ها در سهام بورسی صورت گرفته باشد آسان است، اما پیچیدگی، زمانی آشکار می شود که شرکت سرمایه گذاری، فعالیت هایی خارج از بورس داشته باشد که در این حالت معمولاً اختلاف زیادي بین تحلیلگران در خصوص محاسبه NAV بروز می کند که علت آن نیز به فقدان بازار منصفانه براي ارزش گذاري سرمایه گذاري ها باز می گردد.

فرمول و نحوه محاسبه NAV

براي محاسبه ارزش بازار شرکت هاي خارج بورسی می توان از تعمیم میانگین نسبت قیمت به درآمد هر سهم صنایع بورسی به میزان سودآوري هر سهم شرکت هاي خارج بورسی استفاده نمود. که نحوه محاسبات آن به شرح فرمول زیر می باشد:

انواع مدل های نحوه قیمت گذاری سهام در بورس و کشف قیمت سهام

مهم ترین مبحثی که در بورس هر کشوري مطرح است و به صورت روزانه و حتی لحظه اي مورد چالش فعالان بازار قرار می گیرد، ارزندگی یا ارزش گذاری قیمت سهام یک شرکت است.
ارزش گذاري، عبارت است از تخمین ارزش یک دارایی، بر اساس مقایسه آن دارایی با دارایی هاي مشابه و یا بر اساس ارزش فعلی متغیرهایی که بازده آتی دارایی به آنها بستگی دارد. براي ورود به مبحث ارزندگی و ارزش سهام ها باید توجه داشت، متغیري که سهام داران خرد بر مبناي آن حاضر به پرداخت پول هستند میزان ارزش یک سهم می باشد. در واقع سود هر سهم (EPC) اصلی ترین شاخصه ارزش گذاري سهام یک شرکت است که در ادامه به انواع مدل های قیمت گذاری سهام می پردازیم.

⦁ مدل ارزش جایگزینی

ارزش جایگزینی، ارزش اوراق بهادار است با فرض اینکه قصد ایجاد شرکت مورد نظر را در تاریخ محاسبه شده داشته باشیم. برای محاسبه آن ابتدا تمام هزینه هایی که برای تاسیس شرکت لازم است محاسبه گردیده و رقم به دست آمده را بر تعداد سهام تقسیم می نماییم. در واقع در این روش کارشناسان ظرفیت و توان شرکت موجود را با توجه به استهلاك دارایی و نیروي کار و منابع انرژي و مواد اولیه به یک شرکت مشابه مقایسه می نمایند و سپس رقم بدست آمده براي محاسبه ارزش هر سهم را بر تعداد سهام آن تقسیم می کنند.

به طور نمونه ارزش تولید سالانه شرکت سیمان کرمان 1.112.000 تن می باشد .جاگزینی یک واحد یک میلیون تنی سیمان درحدود 1300 میلیارد ریال تخمین زده می شود. ارزش جایگزینی شرکت 1445.6 میلیارد ریال برآورد می شود بنابراین با تقسیم ارزش جایگزینی بر تعداد سهام شرکت، ارزش جایگزینی به ازاي هر سهم آن بدست می آید که ارزش جایگزینی هر سهم آن 6560 ریال به ازاي هر سهم به دست می آید.

مدل تنزیل جریانهای نقدی

جریانات نقدی تنزیل شده یک روش قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام برای تعیین جذابیت یک فرصت برای سرمایه گذاری سرمایه گذاران می باشد که از طریق تخمین های جریانات نقدی آزاد آتی و تنزیل آنها استفاده می شود تا به تخمین ارزش فعلی برسد. اگر ارزش به دست آمده از طریق تحلیل جریان نقدی تنزیل یافته بیشتر از هزینه فعلی سرمایه گذاری باشد، این فرض را میتوان فرصت خوبی برای سرمایه گذاری دانست.

این روش بر این فرض استوار است که به دلیل وجود تورم و ریسکهای مختلف، ارزش فعلی پول در زمان حال بیشتر از زمان آینده می باشد. به همین خاطر میتوان ارزش یک شرکت را بر اساس پتانسیل آن در دارایی های نقدی که دارند به دست می آورند. دراین روش، سود سهام پیش بینی شده سال هاي آتی شرکت تبدیل به ارزش فعلی می گردد تا براساس آن قیمت هر سهم مشخص شود. فرمول محاسبه آن به شکل زیر است.

P/E چیست ؟ ارزش گذاری به روش ضرایب قیمت P/E

یکی از فاکتورهایی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس برای کشف قیمت سهام کاربرد زیادی دارد نسبت P/E می باشد. هر یک از سرمایه گذاران به نوعی از این نسبت برای قیمت گذاری سهام استفاده می کنند. برخی آن را درست و بسیاری نیز آن را به صورت اشتباه بکار می برند. برای آنکه بتوانیم از این نسبت به درستی استفاده کنیم ابتدا لازم است مفهوم آن را شناخته و با کاربردهای آن آشنا شویم.

به طور خلاصه نسبت P/E خلاصه شده عبارت Price (قیمت) تقسیم بر EPS (سود هر سهم) یعنی نسبت قیمت به سود هر سهم. حال این سوال مطرح می شود که این نسبت چه کاربردی برای ما در ارزش گذاری دارد؟

نسبت P/E در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد .به این معنی که یک سرمایهگذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند .برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می کنید. بانک به شما می گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه 20% سود به شما پرداخت می کند .یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می کند .برای اینکه در این مثال P/E را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می آورید( یعنی 200 هزار تومان) تقسیم کنید:

P/E در اینجا عدد 5 می باشد یعنی شما حاضر شده اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می کنید ۵ ریال پرداخت بکنید.

همانطور که گفته شد وقتی شما ارزش سهم را با این روش کشف قیمت می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار، بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت P/E را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود.

ارزش گذاری به روش ارزش فعلی سود سهام DDM

( Dividend Discount Model ( DDM

مدل یک دوره ای DDM

سرمایه گذاري که سهام خریداري شده درابتداي دوره را در انتهاي دوره می فروشد.

مدل چند دوره اي DDM

ارزش فعلی سهام برابر است با ارزش فعلی سود سهام پرداخت شده در انتهاي دوره هاي اول تا N ام و قیمت مورد انتظار سهام در انتهاي دوره N ام.

ارزش گذاری با مدل گوردن Gordon Growth Model

در ادامه نحوه قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام به مدل ارزش گذاری گوردن GGM یک روش ارزش گذاری سهام و کشف قیمت سهام است که گاهی اوقات به آن مدل تنزیل سود نقدی هم می گویند. این مدل در واقع جهت یافتن ارزش ذاتی و واقعی سهام یک شرکت به کار می رود و ارتباط بین نرخ رشد، نرخ تنزیل و ارزش یابی را مورد ارزیابی قرار می دهد. این مدل در نهایت به ارزش جاری سهام توجه نکرده و با سه عنصر میزان سود تقسیمی، نرخ رشد شرکت و بازده انتظاري، سهام یک شرکت ارزش گذاري می شود (طبق فرمول زیر):

G= نرخ رشد سود نقدی سهام
K= نرخ بازده مورد انتظار سهامداران
D1= سود نقدی مورد انتظار سهام برای سال آتی

GGM شکل ساده شده مدل DDM است.

قیمت گذاری سهام عدالت

در سال 1384 بود که دولت وقت طرحی را اجرا کرد که بر اساس آن سبدی متشکل از سهام کارخانه و شرکت های مختلف را به قشر خاصی از جامعه اهداد کرد. طبق گزارشات هدف اولیه آن کمک به آن دسته از افراد کم درآمد جامعه می باشد که تحت پوشش مدد جویان بهزیستی، کمیته امداد، کارگران و غیره بود. افرادی که این سهم ها به آنها تعلق گرفته نمی توانستند آنها را آزادسازی کنند تا اینکه در سال گذشته با موافقت رهبری این امکان فراهم شد. تا به حال نظریه های کارشناسی فراوان و متفاوتی در خصوص قیمت سهام عدالت شده است که نمی توان هر یک از آنها به تایید و یا رد کرد.

اما باید بدانید که تنها با داشتن کد بورسی می توان به خرید و فروش این سهام اقدام کرد. برخی از کارشناسان معتقدند که ارزش و قیمت این سهام پس از گذشت چندین سال دهها برابر افزایش یافته است. به عنوان مثال چندی پیش می گفتند که آن دسته از افرادی که سهام عدالتشان 530 هزار تومان در ابتدا ارزش داشت، با افزایش چند برابری الان 5 میلیون و 300 هزار تومان می باشد. به همین نسبت کسانی که ارزش سهام آنها یک میلیون تومان بود، در حال حاضر ده برابر شده است. البته ناگفته نماند که برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که ارزش این سهام ها 15 درصد رشد کرده است. در نتیجه ارزش اسمی آنها 15 برابر شده است.

نحوه قیمت گذاری سهام در بورس

در مورد اینکه چطور می توان ارزش سهام را قیمت گذاری کرد، باید در ابتدا بدانید که هر سهمی دارای دو نوع قیمت یا ارزش می باشد که در ادامه به آنها می پردازیم. زمانی که شرکتی تشکیل می شود، در همان روز نخست ارزشی را با نام ارزش اسمی تعهد می دهد. این ارزش را بر اساس سرمایه شرکت بدست می آورند. به عنوان مثال شرکتی داریم که سرمایه اولیه آن 3 میلیون ریال است و به هزار سهم 3 هزار ریالی تقسیم شده است. در نتیجه ارزش اسمی هر سهم شرکت مورد نظر 3 هزار ریال می باشد. این ارزش دقیقا همان قیمتی است که در زمان پذیره نویسی بر اساس آن انجام می شود.

اما ارزش دوم، ارزش تجاری می باشد که قیمت هر سهم به فعالیت های شرکت در طول سال بستگی دارد. البته شرکتی که در یک سال به میزان ده درصد سوددهی داشته باشد با شرکتی که 80 درصد منفعیت ایجاد کرده باشد، مطمئنا متفاوت می باشد. این امکان وجود دارد که ارزش تجاری نسبت به ارزش اسمی کمتر یا بیشتر باشد. به عنوان مثال شرکتی را در نظر بگیرید که نه تنها هیچ گونه فعالیتی را انجام نمی دهد بلکه بر اثر زیان هایی که به آن وارد شده، مقداری از سرمایه خود را نیز از دست داده است. سهام این شرکت در بازار خریداری ندارد و ناچار می شوند تا آنها را به قیمت پایین تری به فروش بگذارند. گاهی نیز این دو ارزش با یکدیگر هیچ تفاوتی ندارند که در این صورت گفته می شود که ارزش اسمی و تجارتی سهام با یکیدگر منطبق می باشند.

روشهای قیمت گذاری سهام در بورس

کارشناسان بر این باورند که 8 روش اصلی در قیمت گذاری سهام در بورس وجود دارد که به ترتیب می توان به تعیین ارزش سهام طبق ارزش دفتری آن، ارزش سهام طبق ارزش اسمی، ارزش سهام طبق قیمت و جریان بازار، تعیین ارزش سهام طبق نرخ سودآوری، تعیین ارزش سهام طبق ارزش فعلی خالص جریان های نقدی آتی، تعیین ارزش سهام طبق قیمت یا ارزش جاری خالص دارایی، تعیین ارزش سهام طبق ارزش معدل 2 و تعیین ارزش سهام طبق ارزش ذاتی و اقتصادی اشاره کرد. قیمت گذاری سهام بر اساس ارزش دفتری به ارقام ثبت شده در دفاتر و صورت های مالی شرکت اشاره می کند که اختلاف حاصل دارایی و بدهی های ثبت شده را بدست می آورند تا قیمت پایه سهام را محاسبه کنند. ارزش اسمی نیز همان قیمتی است که با محاسبه تعداد سهام در مبلغ ذکر شده بدست می آید که روی ورق سهام درج شده است. در روش قیمت گذاری بر اساس قیمت و جریان بازار، منظور همان قیمتی است که روی تابلوی بورس و اوراق بهادار در زمان انجام معامله مشخص می شود.

قیمت گذاری سهام دارا دوم

این صندوق بالاخره پس از کش و قوس های فراوان در روز 5 شهریور عرضه شد که دارای سهام چهار شرکت پالایش نفت تهران، نفت اصفهان، نفت تبریز و نفت بندر عباس می باشد. طبق آخرین گزارشی که در این باره منتشر شد، ارزش دارایی صندوق دارا دوم در ابتدای ماه شهریور چیزی حدود 64 هزار و 554 میلیارد تومان برآورد شده بود. بر اساس این گزارش، تخمین زده شد که در صورتی که 20 درصد تخفیف داده شود و به هر کد ملی 5 میلیون انواع روش‌های کشف قیمت در بورس تومان سهم اختصاص یابد، 12 میلیون و 911 هزار نفر باید شرکت کنند تا تمام سهام مورد نظر این شرکت ها به فروش رود. در روز بازگشایی سهامداران این سهم ها را خریداری کرده اند و منتظر ماندند تا پس از یک ماه روی سامانه بورس معامله شوند. اما به دلیل روند نزولی بازار بیشتر تخفیف هایی که در ابتدا داده شد از بین رفت و سهامداران را دچار تشویش و دلهره کرد.

قیمت گذاری سهام عرضه اولیه

طی تحقیقی که در این زمینه انجام شده آمده است که قیمت عرضه های اولیه در دو مرحله به قیمتی که در بازار ثانویه تثبیت شده، می رسد. قیمتی که در بازار ثانویه تثبیت شده است، معممولا بزرگتر از قیمت عرضه اولیه می باشد. همچنین قیمت گذاری عرضه های اولیه در بورس اوراق بهادار کمتر از ارزش آن می باشد. نرخ تورم، نسبت P/E نسبت بدهی بر قیمت تثبیت شده در بازار ثانویه سه متغیری هستند که تاثیر گذار می باشند. علاوه بر آن، متغیرهای حساسیت سرمایه گذار وجود دارد که از بین آنها تنها نسبت P/E با انحراف قیمت رابطه مستقیمی دارد.

سئوال های متداول در خصوص نحوه قیمت گذاری سهام

1. آیا می توان قیمت تمامی سهم ها را تخمیین زد ؟

بلی. شما با جمع آوری اطلاعات کامل می توانید تفاوت قیمت و ارزش هر سهامی را محاسبه کنید. کافیست یکی از روش های ذکر شده را مبنای محاسبات خود قرار دهید.

خیر. نحوه ارزشیابی سهام کاملا به استراتژی معاملاتی شما بستگی دارد. پیشنهاد می شود حتما مقاله تحلیل بنیادی را که در آن انواع استراتژی مالی به صورت کامل توضیح داده شده را مطالعه فرمایید.

ما در این مقاله سعی نموده ایم بهترین روش های کشف قیمت سهام را معرفی کنیم. بهترین روش تخمین ارزش یک شرکت بورسی در دل این مقاله نهفته است.

معرفی کامل کشف قیمت در بورس

قیمت یک سهم در بازار بورس در ازای تقابل عرضه و تقاضا ایجاد می شود. و همین امر باعث می شود که تقاضا کننده و عرضه کننده با توجه به شرایط، قیمت را تغییر می دهند.

کشف قیمت با قیمت واقعی تفاوت دارد، کشف قیمت بعد از تفاهم عرضه کننده و تقاضا کننده در یک قیمت خاص اتفاق می افتد ولی قیمت واقعی همان ارزشی است که سهم یا کالا باید داشته باشد.

یکی ازمواردی که کشف قیمت اتفاق می افتد در زمان بازگشایی سهم از طریق حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان است که سهم برای کشف قیمت در حال مجاز-محفوظ قرار می گیرد و تقاضا کننده و عرضه کننده شروع به رقابت می کنند، تا در یک قیمت مشخص به معامله آن ها مچ شود ( ارزش منصفانه : قیمتی است که با فروش یک دارایی میتوان دریافت کرد.) معاملات در آن قیمت به اصطلاح مچ می شوند و خرید و فروش ها در آن قیمت انجام می شود.

اگر عرضه کننده و تقاضا کننده در هیچ قیمتی به تفاهم نرسند. ناظر سهم را می بندد و فرایند کشف قیمت را به روز بعد موکول میکند.

یکی از اشتباهات رایج که نیاز به توضیح بیشتر دارد: تفاوت کشف قیمت و قیمت واقعی است.

کشف قیمت فقط مستلزم تفاهم خریدار و فروشنده است؛ برای مثال شما 100 گرم طلا دارید و قمت جهانی طلا هیچ تغییری نکرده است ولی زمانی که میخواهید طلای خود را بفروشید طلا فروشی چند درصد کمتر از قیمت جهانی طلا را از شما میخرد. چرا که عرضه کننده زیاد طلا باعث کشف قیمت پایین تر از ارزش واقعی ان شده است.

کشف قیمت در بورس چیست؟

بورس محلی برای شفافیت قیمت‌ها است به طوری‌که عرضه‌کنندگان و متقاضیان کالا یا دارایی مالی در فرآیندی “شفاف” اقدام به کشف قیمت محصولشان بر پایه عرضه و تقاضا می‌کنند و یکی از راه‌های دنیا برای رسیدن به شفافیت قیمت‌ها نیز استفاده از بورس‌ها است. این جمله مفهوم کشف قیمت را به صورت کلی بیان می‌کند، اما در ادامه به بررسی اجزای موثر بر این مفهوم می‌پردازیم:

مفهوم کشف قیمت در بورس

فرآیند کشف قیمت، عبارت است از انتقال اطلاعات مربوط و خاص در قیمت سهام، به هنگام بودن کشف قیمت نیز اشاره به سرعت انتقال اطلاعات مربوط در قیمت سهام دارد. در واقع، ممکن است کلیه سهام موجود در بازار فوراً کشف قیمت شوند در حالی که سرعت‌ انتقال اطلاعات در هر شرکت نسبت به شرکت دیگر متفاوت باشد. اطلاعات ناقص به طور بالقوه مانع کشف به هنگام قیمت شده و تعدیل قیمت سهم به اطلاعات جدید با تاخیر انجام می‌شود. نکته مهم در این بحث آن است که قیمت‌ها از “تعامل نیروهای عرضه و تقاضا” حاصل می‌‌‌‌شود. نیروهایی که سطح قیمت بازار را تعیین می‌‌‌‌کنند. کشف قیمت عبارت است از فرآیندی که از طریق آن خریداران و فروشندگان یک کالا به یک قیمت معاملاتی برای یک مقدار مشخص از کالا با کیفیت معینی از آن در یک مکان و زمان خاص می‌رسند. کشف قیمت با چند مفهوم دیگر ارتباط تنگاتنگ دارد از جمله:

• مواردی چون تعداد، اندازه، مکان و رقابت‌پذیری خریداران و فروشندگان که در ساختار بازار جای می‌گیرند
• رفتار بازار در روش‌های قیمت‌گذاری و نحوه خرید خریداران
• مواردی چون میزان، به موقع و به هنگام بودن و معتبر بودن اطلاعات در بحث اطلاعات بازار و گزارش‌دهی از قیمت‌ها
• بازارهای آتی و گزینه‌های مدیریت ریسک

فرآیند کشف قیمت از سطح قیمت بازار شروع می‌‌‌‌شود. از آنجا که خریداران و فروشندگان بر پایه انتظارات خویش از آینده نامعلوم و با نا اطمینانی قیمت‌ها را کشف می‌‌‌‌کنند، قیمت معاملاتی در اطراف سطح قیمت بازار در نوسان خواهد بود. این نوسان به عواملی چون کیفیت و کمیت کالای آورده شده به بازار، زمان و مکان معامله و تعداد خریداران و فروشندگان بالقوه بازار آن محصول بستگی دارد. عوامل دیگر موثر بر فرآیند کشف قیمت میزان و نوع اطلاعات عمومی در دسترس بازار و عوامل تاثیر‌گذار بر عرضه آن کالا هستند. لذا بحث کشف قیمت را باید موضوعی بنیادی‌تر و فراتر از صرفا عرضه و تقاضا دانست. . با همه اهمیتی که کشف قیمت ‌ها در بورس ‌ها به عنوان یکی از دو کارکرد اصلی وعمده آن دارند هنوز هم بسیاری از اقتصاددانان و فعالان بورس ‌ها مفهوم آن را با تعیین قیمت ‌ها که توسط نیروهای عرضه و تقاضا انجام می ‌‌‌‌شود اشتباه می ‌‌‌‌گیرند.

کشف قیمت عبارت است از “فرآیند کلی” به‌کارگرفته شده برای تعیین قیمت‌های تحویل آنی یک کالای خاص یا یک برگ از اوراق بهادار. این قیمت‌ها به شرایط و اوضاع و احوال بازار بستگی دارند یعنی آن دسته از شرایط که بر “عرضه و تقاضا” اثر‌گذارند. سطح عمومی‌‌‌‌قیمت‌ها انعکاس عوامل عرضه و تقاضا هستند. نوسانات قیمت معاملاتی یک کالا در محدوده بالا و پایین سطح عمومی قیمت بازار رخ می‌‌‌‌دهد. درجه تمرکز بازار، محدود شدن عرضه به چند عرضه کننده و اطلاعات ناقص بازار از جمله عواملی هستند که در فرآیند کشف‌قیمت یک کالا اثر معنی دار و مهمی‌ ‌‌‌دارند. بنابراین می‌‌‌‌توان گفت:

تعیین قیمت از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا به‌دست می‌‌‌‌آید. تعاملی که تعیین کننده یا علت سطح قیمت بازار است. درصورتی که کشف قیمت در بورس فرآیندی است که در آن خریداران و فروشندگان به قیمت معاملاتی کالایی با کم و کیف معین و در زمان و مکان مشخص می‌‌‌‌رسند و یا آن را کشف می‌‌‌‌کنند. برای مثال:

• در جریان عرضه اولیه تعداد ۲۴۰ میلیون سهم شرکت فولاد سپید فراب کویر، هر سهم این شرکت در بورس با نماد معاملاتی “کویر” در ۶۲۵ تومان کشف‌قیمت شد. این میزان سهام در محدوده قیمتی ۶۰۰ تا ۶۲۵ تومانی برای هر سهم و با سهمیه ۶۰۰ سهمی برای هر کد حقیقی و حقوقی عرضه شده بود.
• تعداد ۵۲ میلیون سهم شرکت کشت و صنعت شریف‌آباد با نماد معاملاتی “زشریف” در قیمت ۴۲۰ تومان در فرابورس، کشف‌قیمت شد.
• تعداد ۲۰۰ میلیون سهم شرکت پلی پروپیلن جم با نماد معاملاتی”جم پیلن” در قیمت ۲۲۵۰ تومان در بورس، کشف‌قیمت شد.

کشف قیمت در عرضه‌های اولیه

در هر دو روش ثبت دفتری و عرضه‌ی عمومی به روش حراج، تعیین قیمت عرضه مرحله اصلی عرضه‌ی عمومی اوراق‌بهادار است که تاثیر با اهمیتی بر «میزان موفقیت عملکرد عرضه اولیه» دارد. موفقیت قیمت‌گذاری از طریق اندازه‌گیری بازده در روز اول، قابل ارزیابی است. هدف از کشف‌ قیمت، تعیین قیمت عرضه به‌گونه‌ای است که ارزش اوراق‌بهادار منتشر شده توسط شرکت، ماکزیمم شود و هدف پذیره‌نویس، تعیین قیمت به روشی است که بازده سرمایه گذاران اولیه متناسب با مخاطره عدم وجود معامله قبلی این اوراق باشد. در روش سنتی ناشر و پذیره‌نویس از طریق «جمع‌آوری تقاضای بازار به وسیله جمع‌آوری درخواست‌ها» از نهادهای مالی مختلف به یک درک مناسبی از بازار تقاضا دست می‌یابد. این درخواست‌ها شامل مبلغ ریالی و تعداد سهام مورد درخواست سرمایه‌گذاران بالقوه است. با جمع‌آوری این اطلاعات پذیره‌نویس قادر خواهد بود تا قیمت‌های مختلف تقاضا را جمع‌آوری کرده و نمودار تقاضا را ترسیم کند. قیمت عرضه براساس روش ­های ارزشگذاری بوده و به تفسیر متعهد پذیره‌نویس از تقاضای عمومی نیز بستگی دارد. کشف قیمت در روش حراج نیز کاملاً مشابه روش ثبت دفتری است با این تفاوت که منحنی تقاضا شامل درخواست‌های تمامی سرمایه‌گذاران بالقوه است نه فقط سرمایه‌گذاران نهادی.

کشف قیمت در بورس کالا

بورس‌های کالایی مختلف در جهان در ابتدا با معاملات فیزیکی و کشف قیمت، فعالیت انواع روش‌های کشف قیمت در بورس خود را آغاز کرده‌اند و سپس به سمت تبدیل شدن به بورس مالی و فرصت تأمین مالی حرکت کرده‌اند؛ بر این اساس، هم‌اکنون مهم‌ترین نقش بورس‌های کالایی، بحث تأمین مالی برای شرکت‌های تولیدی و ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران است و در یک مرحله پیشرفته‌تر، مدیریت ریسک معاملات را دنبال می‌کنند. لذا، کشف‌قیمت، نظام تأمین مالی بنگاه‌ها، فرصت سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک قیمت کالاها و محصولات از نقش‌های بورس‌های کالایی به شمار می‌رود. بورس محلی برای شفافیت قیمت‌ها است به طوری‌که عرضه‌کنندگان و متقاضیان کالا در فرآیندی “شفاف” اقدام به کشف قیمت محصولشان بر پایه عرضه و تقاضا می‌کنند و یکی از راه‌های دنیا برای رسیدن به شفافیت قیمت کالاها نیز استفاده از بورس‌های کالاست.

آموزش انواع بازار بورس فقط در 5 دقیقه! | نظارت

معاملات اوراق بهادار مانند،اوراق سهام، اوراق قرضه و. در بازارهای مالی انجام می شود. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود. با استفاده از بازارهای مالی، شرکت ها سرمایه مورد نیاز خود را برای ایجاد فعالیت جدید تأمین می کنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت می شود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که این بازار تنها بازار مالی نیست بلکه بازارهای مالی متعددی مانند: بازار بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. وجود دارد.
یکی از راههای سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع دارایی های مالی می توان به سپرده گذاری در بانک ها، صندوق های بازنشستگی و انواع بیمه نامه ها اشاره کرد.

دسته بندی بازارهای مالی

بازارهای مالی براساس معیارها به سه دسته تقسیم می شوند:

• بر اساس نوع دارایی
• براساس عرضه اوراق
• بر اساس سر رسید تعهد مالی

در ادامه به صورت کامل هر یک از این بازارها را توضیح خواهیم داد.

1- براساس نوع دارایی

بازار مالی براساس نوع دارایی به بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزارهای مشتقه تقسیم می شود.

بازار سهام: بازار سهام و یا به اصطلاح بازار بورس، از مهم ترین حوزهای اقتصاد به شمار می آید که در آن سهام به واسطه سایر بازارهای مرتبط مورد معامله قرار میگیرد.

بازار اوراق بدهی: بازار اوراق بدهی که به بازار قرضه نیز معروف است، خرید و فروش برگ های قرضه و یا اسناد که دارای سود ثابت هستند مورد معامله قرار می گیرد.

بازار ابزارهای مشتقه: از تخصصی ترین بازار های مالی انواع روش‌های کشف قیمت در بورس می توان به بازار ابزار مشتقه اشاره کرد. خرید و فروش دارایی های مالی مانند، کالا، انرژی، ارز، پول و. در این بازار معامله می شود.

2- براساس عرضه اوراق

بازار مالی براساس عرضه اوراق به دو دسته بازار اولیه (Primary Market) و بازار ثانویه (Secondary Market) تقسیم می شود.

بازار اولیه(Primary Market): ایجاد بازاری که در آن اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مبادله می شود را بازاراولیه می گویند. به عبارت دیگر می توان گفت که تشکیل سرمایه در این بازار انجام می شود.

بازار ثانویه(Secondary Market): اوراقی که در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند، در بازار ثانویه فرصت دوباره برای معامله را دارند. در این بازار محدودیتی از نظر تعداد دفعات معامله وجود ندارد.

3- براساس سررسید تعهد مالی

سهام هایی که در بازار مالی براساس سررسید تعهد پذیرش می شوند، شامل: سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت می باشند.

سهام عادی: سندی است که با توجه به آن اشخاص مالک در صدی از یک شرکت می شوند. دارندگان این سند حق رای و نظر در خصوص شرکت خریداری شده را دارا می باشند.

سهام ممتاز: سهام با نام و بی نامی است که شرکت ها هنگام افزایش سرمایه انتشار می دهند.

اوراق قرضه و مشارکت: اوراقی با نام و بی نامی است که با قیمت اسمی و به مدت معین انتشار پیدا می کند.

دسته بندی بازارهای بورسی

بازار بورس ، یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می شود. در این بازار، سهام شرکت ها و اوراق قرضه خرید و فروش و قیمت گذاری می شود.
بازار بورس به چهار دسته تقسیم می شود:

• فرابورس
• بورس اوراق بهادار
• بورس کالا
• بورس انرژی

نگاه کلی به فرابورس

بازار فرابورس ایران (OTC) در آبان ماه سال 1387 فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به شرایط بازارهای بورسی، برخی از شرکت ها شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند، در نتیجه محیطی به نام فرابورس ایجاد شد. بازار فرابورس همانند بازار بورس می باشد، با این تفاوت که شرایط پذیرش راحت تری دارد. از مهمترین فعالیت های بازار فرابورس، پذیرش سهام شرکت های سهامی عام می باشد.

بازار فرابورس، شامل تقسیم بندی های زیر می باشد:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار سوم
• بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
• بازارهای ابزار نوین
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

بازار اول

بیشتر فعالیت معامله گران در این بازار انجام می شود، همچنین بیشترین میزان سهم ها در بازار اول قرار دارد. دامنه نوسانات در این بازار، همانند بازار بورس 5% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار اول فرابورس لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل دو سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• سود ده بودن شرکت
• نداشتن زیان انباشته شده
• داشتن حداقل 10% سهم شناور

بازار دوم

این بازار، بیشتر شامل سهام شرکت های سهامی عام می باشد. دامنه نوسانات در این بازار 10% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل یک سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• داشتن حداقل 5% سهم شناور

بازار سوم

در بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، عرضه و پذیره نویسی سهام شرکت‌های سهامی انجام می شود. در این بازار، دامنه نوسانی وجود ندارد و خرید و فروش بدون محدودیت انجام می شود. از مزایای این بازار، معافیت و تخفیف مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در آن می باشد.

بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)

بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می شود. تابلو زرد، دارای دامنه نوسانات 3 درصدی، تابلو نارنجی، دارای دامنه نوسانات 2 درصدی و تابلو قرمز، دارای دامنه نوسات 1 درصدی می باشد. در این بازار، ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازارهای بورسی دیگر بسیار پایین است. تفاوت انواع روش‌های کشف قیمت در بورس تابلوها در بازار پایه به سرمایه شرکت های ثبت شده در آنها بستگی دارد.

بازارهای ابزار نوین

در این بازار، اوراق تضمین شده ای که سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است، مانند: اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و. پذیرش و معامله می شود.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت هایی که یک سال از فعالیت آنها گذشته و دارای سرمایه حداقل 1 میلیارد ریال هستند، در این بازار پذیرش می شوند. وجود سهام شناور در این بازار الزامی نمی باشد. با توجه به شرایط ذکر شده، شرکت های دانش بنیان به راحتی می توانند از مزایای این بازار استفاده کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه نمایید.

بازاربورس اوراق بهادار

طرح اولیه راه اندازی بازار بورس و اوراق بهادار در سال 1315 مطرح شد. در سال 1333 ماموریت تشکیل و ایجاد مقررات و قوانین بازار بورس به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول گردید. این گروه در سال 1345 این قوانین را گردآوری و در نتیجه بازار بورس و اوراق بهادار در بهمن ماه سال 1346 فعالیت خود را آغاز نمود.

اوراق بهادار (Securities) به برگه هایی گفته می شد که دارای ارزش مالی و قابل نقل و انتقال می باشند. دارندگان این برگه ها دارای حق و حقوق مشخصی هستند. به عبارت دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که نشان دهنده مالکیت اشخاص در شرکت های بورسی می باشد.

در بازار سرمایه، اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شود:

• اوراق صاحبان سهام
• اوراق بدهی
• اوراق مشتقه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های ثبت شده در این بازار، می توانید به سایت ww.tsetmc.com مراجعه کنید.

اوراق صاحبان سهام در بازار بورس

سرمایه شرکت ها در بازار بورس به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به آنها سهم یا سهام گفته می شود. اشخاص با خرید این سهام، صاحب سهام شرکت شده و دارای حق و حقوقی در شرکت می باشند. حقوق صاحبان سهام با توجه به فعالیت شرکت می تواند افزایش و یا کاهش پیدا کند. در صورتی که شرکتی ورشکست شود، پس از کسر بدهی ها حق صاحبان سهام پرداخت می شود.

اوراق بدهی در بازار بورس

اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که با توجه به آنها شرکت ها متعهد می شوند سود سالانه ای را در زمان مشخص پرداخت کنند، همچنین در زمان سررسید نیز اصل مبلغ به سهامداران بازگردانده می شود. سهامداران این اوراق، هیچ مالکیتی در خصوص شرکت ندارند.
این اوراق زمانی توسط شرکت ها انتشار پیدا می کنند که برای شروع فعالیت جدید خود به نقدینگی نیاز دارند و از سویی قصد دریافت وام از بانک را ندارند. در نتیجه با انتشار این اوراق، نقدینگی لازم را به دست می آورند.

اوراق مشتقه در بازار بورس

اوراق مشتقه، اوراقی هستند که به تنهایی ارزشی ندارند و ارزش آنها با توجه به انواع روش‌های کشف قیمت در بورس کالاهای فیزیکی (که می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره و. باشد) تعیین می شود. معاملات این اوراق در بازارهای بورس و بازارهای خارج از بورس انجام می شود.
اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:

• قراردادهای سلف
• قراردادهای آتی
• قراردادهای اختیار معامله
• قراردادهای معاوضه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ورد به بازار بورس و مراحل آن به مقاله چگونه وارد بازار بورس شویم مراجعه کنید.

بازار بورس کالا ایران

بازار بورس کالا در ایران با هدف ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. به بیان ساده بورس کالا، بازاری منسجم است که فروشندگان، کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند.
بازار بورس براساس انواع کالا به چهار دسته تقسیم می شود:

• بازار فیزیکی
• بازار فرعی
• بازار مشتقه
• بازار مالی

در این بازار، همانند سایر بازارها برای فعالیت و خرید و فروش نیاز به دریافت کد معاملاتی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس کالا و نحوه ثبت نام در آن به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.

شناخت بازار بورس انرژی

بازار بورس انرژی به عنوان چهارمین بازار سرمایه می باشد. این بازار با هدف ایجاد شفافیت در قیمت کالا، نقدشوندگی و همچنین کشف قیمت در بازار معاملات انرژی به جهت عرضه محصولات نفتی، مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی در سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بازار بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. کارکرد و عملکرد هر یک از این بازارها با یکدیگر تفاوت دارد.

در این بازار تنها اشخاص حقوقی مجاز به دریافت کد معاملاتی می باشند. برای انجام معاملات در بازار بورس انرژی همانند سایر بازارها باید مراحل قانونی طی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مور بورس انرژی و مراحل ثبت نام آن به مقاله نحوه معاملات در بورس انرژی مراجعه کنید.

کلام آخر

با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بازارهای مالی متعددی در دنیا وجود دارد.در هر کشور وجود فعالیت های شرکت های مختلف است که باعث می شود نیازهای جامعه و کشورهای دیگر فراهم شود. شرکت های مد نظر برای انجام فعالیت های خود نیاز به تامین منابع مالی دارند. در نتبجه وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم کرده است که شرکت ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این روش تامین کنند. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی به شمار می آید که به چهار دسته تقسیم می شود: فرابورس، بورس اوراق بهادار،بورس کالا، بورس انرژی.

انواع معاملات در بورس را بشناسید! (خرد ، عمده و بلوک)

برای سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در هر بازاری، آگاهی نسبت به کلیه مفاهیم و اصطلاحات آن، امری ضروری است. فعالان بازار سرمایه کم و بیش درباره انواع معاملات در بازار اوراق بهادار شنیده‌اند؛ اما شاید از فرایند دقیق و هدف هرکدام از انواع آن، مطلع نباشند. در تصویر زیر انواع معاملات موجود در بورس را می‌بینید که در ادامه هریک را شرح خواهیم داد. معاملات بورسی در سه دسته خرد، عمده و بلوک طبقه بندی می‌شوند. ما در این مطلب هرآنچه نیاز است از انواع معاملات در بورس بدانید، جمع آوری کرده‌ایم.

معاملات خرد

معاملات خرد، همان معاملات عادی است، که معمولا توسط سهامداران خرد انجام می‌شوند. سرمایه‌گذار هنگام خرید سهام یک شرکت، باید به ارزش معاملات خرد در آن سهم توجه داشته باشد. ارزش معاملات خرد و حجم نقدینگی وارد شده به بازار، در تصمیم‌گیری برای خرید و فروش سهام کمک می‌کند. فرض کنید، ارزش معاملات روزانه دو الی سه روز متوالی بین 700 تا 800 میلیارد تومان باشد. سهام شرکت‌ها نیز متوسط رو به بالا معامله شوند. چنین شرایطی بیانگر ورود نقدینگی به بازار می‌باشد. توجه داشته باشید که در محاسبات مربوط به ارزش معاملات کل بازار، ارزش معاملات خرد را مبنا قرار می‌دهیم.

ارزش معاملات در بورس چیست؟

مجموع ارزش کل معاملات انجام شده بر روی سهام شرکت‌های بورسی، در یک جلسه معاملات را ارزش معاملات می‌گویند. ارزش معاملات، حجم نقدینگی موجود در بازار را نشان می‌دهد. با بررسی آن می‌توان به زمان مناسب خرید یا فروش سهام پی برد. هنگامی که ارزش کل معاملات بازار افزایش می‌یابد، نقدینگی به آن وارد شده است. برعکس، کاهش ارزش معاملات کل بازار نشانه‌ خروج نقدینگی می‌باشد.

ارزش معاملات خرد بورس

برای بدست آوردن ارزش معاملات خرد، می بایست ارزش معاملات بلوکی بازار را از ارزش معاملات کل کم می‌کنیم. ارزش معاملات کل بازار نیز از حاصلضرب تعداد کل معاملات در حجم کل معاملات بدست می‌آید.

معاملات عمده (کل)

در این نوع معامله حجم قابل توجهی از سهام شرکت مورد معامله قرار می‌گیرد. ویژگی‌ مهم معاملات عمده این است که در آن دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی‌شود. معامله‌ای در دسته معاملات عمده قرار می‌گیرد که یکی از شرایط زیر را داشته باشد:

• تعداد سهامی که معامله می شود، نسبت به میزان درصد معینی از کل سهام آن شرکت، بیشتر باشد.
• حجم معاملات آن، در یک مقطع زمانی مشخص، از حجم کل معاملات بازار بیشتر باشد.

محدودیت ‌های معاملات عمده

شرکت‌ها در انجام انواع معاملات عمده، از محدودیت‌هایی برخوردار هستند. در بورس، شرکت‌هایی که سهام پایه آن‌ها بیش از 3 میلیارد ریال است، حداقل 1% از سهام پایه آن‌ها باید معامله شود. شرکت‌هایی که ارزش سهام پایه آن‌ها مساوی یا کمتر از 3 میلیارد ریال است، حداقل 5% سهام پایه آن‌ها باید مورد معامله قرار گیرد.

در فرابورس برای تعداد سهام یا حق ‌تقدم قابل معامله یک حداقل وجود دارد. محدودیت دیگر در معاملات عمده فرابورس، محدودیت حداقل ارزش سهام جهت انتقال عمده می‌باشد. علاوه بر دو موردی که ذکر شد، از نظر سهام پایه شرکت‌های فرابورسی نیز محدودیت وجود دارد. شرکت‌های فرابورسی که سهام پایه آن‌ها از 1 میلیارد ریال بیشتر است، بیشتر یا مساوی 1% سهام پایه آن‌ها باید معامله شود. شرکت‌هایی که سهام پایه آن‌ها کوچکتر یا برابر با 1 میلیارد ریال است، بیشتر یا مساوی 5% از سهام پایه آن‌ها باید مورد معامله قرار بگیرد.

انواع معاملات عمده در بورس

معاملات عمده خود به دو نوع عادی و شرایطی تقسیم می‌شوند. تفاوت این دو در نحوه انتقال وجه(ثمن) و سهام می‌باشد. در معاملات عمده عادی، انتقال ثمن و سهام ظرف سه روز کاری صورت می‌گیرد. در معاملات عمده شرایطی، بخشی از وجه، خارج از ساز و کار بازار و مدت‌دار پرداخت می‌شود. به بیان ساده در معاملات عمده عادی داد و ستد سهام و مبلغ بین طرفین ظرف سه روز انجام می‌شود؛ اما در معاملات عمده شرایطی، سهام در همان زمان منتقل می‌شود ولی پرداخت بخشی از بهای معامله در طی یک مدت پرداخت خواهد شد.

روش انجام معاملات عمده در بورس اوراق بهادار

معاملات عمده در بورس به دو روش صورت می‌گیرند:

1. غیرمدیریتی: روش عرضه عمده سهام به روش عادی معاملات و از طریق کارگزاران است. سهامدار حجم بالایی از سهام خود را از طریق کارگزار خود عرضه می‌نماید. قبل از عرضه بین طرفین در مورد حجم معامله، قیمت و زمان معامله توافقاتی صورت می‌گیرد. در این روش خریدار قادر به انتخاب اعضای هیئت مدیره نمی‌باشد.
2. مدیریتی: در روش دوم، خریداران در پی بدست آوردن مدیریت در شرکت هستند. برای دستیابی به این هدف حتی گاهی سهم را با قیمت بالاتر از قیمت تابلو، خریداری می‌کنند. در این نوع معامله فروشنده امتیازات خود در شرکت را نیز با فروش سهم واگذار می‌کند. به همین علت سهم گران‌تر از قیمت تابلو عرضه می‌شود تا هر دو طرف معامله نفع ببرند.

مزیت معاملات عمده در بورس

این نوع معاملات دو مزیت نسبت به انواع معاملات به همراه دارند. مزیت اول این که سهامداران عمده و راهبردی به شرکت‌ها و هیات مدیره آن‌ها راه می‌یابند. دیگر مزیت آن فراهم نمودن امکان فروش به صورت نقدی و اقساطی می‌باشد. این امر به کارآفرینان فرصت می‌دهد تا مالکیت بخشی از سهام یک شرکت را بدست بگیرند. از این طریق موجب سهولت در خصوصی‌سازی می‌شود.

دسترسی به اطلاعیه های معاملات عمده

جهت دستیابی به اطلاعات مربوط به معاملات عمده شرکت‌های بورسی باید به سایت tse.ir مراجعه نمود. در تصویر زیر مراحل ورود به اطلاعیه‌های معاملات عمده قابل مشاهده است:

اطلاعات معاملات عمده شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس در سایت ifb.ir قابل مشاهده هستند. مراحل دریافت این اطلاعیه‌ها را در تصاویر زیر دنبال کنید:

در تصویر زیر یک نمونه اطلاعیه معامله عمده، مربوط به شرکت توسعه سرمایه و صنعت غدیر را مشاهده می‌کنید.

تاثیر معاملات عمده در قیمت سهام

در معاملات عمده، شرایط واگذاری و قیمت پایه جهت عرضه، حائز اهمیت می‌باشند. در صورتیکه قیمت پایه‌ای که سهم با آن عرضه می‌شود، با قیمت سهم روی تابلو حداقل 40% اختلاف داشته باشد، یک سیگنال مثبت برای سهام آن شرکت محسوب می‌شود. هرچقدر قیمت پایه با قیمت تابلو اختلاف بیشتری داشته باشد، سیگنالی که صادر می‌کند معتبرتر است. برای درک علت این مسئله به مثال زیر توجه نمایید:

فرض کنید سهمی روی تابلو 2100 تومان و قیمت پایه آن برای عرضه 2800 تومان است. قیمت پایه معمولا به واسطه شرکت‌های تامین سرمایه تعیین می‌شود؛ بنابراین چنین اختلاف قیمتی از نظر سهامداران بیانگر ارزش بنیادی بالای سهام آن شرکت می‌باشد.

معاملات بلوکی (سفارشات بلوکی)انواع روش‌های کشف قیمت در بورس

معامله بلوکی سفارشی برای خرید یک بخش بزرگ از اوراق بهادار می‌باشد. در معاملات بلوکی نیز مانند معاملات عمده در مقایسه با معاملات خرد، حجم بالاتری از سهام شرکت‌ها معامله می‌شود. قیمت سهام در این معاملات نسبت به معاملات خرد بیشتر بوده و ساز و کار انتقال ثمن و سهام نیز در آن‌ها متفاوت است. به طور عمده سرمایه‌گذاران حقوقی به معاملات بلوکی وارد می‌شوند.

معاملاتی در حیطه معاملات بلوک قرار می‌گیرند که حجم آن‌ها 50 برابر حجم سفارش در بازار عادی باشد. سفارشی که ارزش معامله‌ای آن 2 میلیارد تومان باشد در بازار معاملات بلوک معامله می‌شود؛ مگر آن که شامل حدنصاب‌های معاملات عمده شود.

معاملات بلوکی پیش از عرضه اطلاع رسانی نمی‌شوند و قبل از روز عرضه از زمان انجام آن مطلع نخواهیم شد. این نوع معاملات به روش حراج ناپیوسته و هر پنج دقیقه یک بار صورت می‌گیرند.

ویژگی ‌های معاملات بلوکی

برخی ویژگی‌ها که منحصر به معاملات بلوکی هستند عبارتند از:

1. محدودیت حجمی در آن‌ها رعایت نمی‌شود.
2. محدودیت قیمتی در آن‌ها رعایت نمی‌شود.
3. بازاری مجزا با نام بازار بلوک دارند.
4. سفارشاتی قابل اجرا هستند که محدود باشند.
5. در این بازار استفاده از کد معاملاتی گروهی غیرمجاز است.
6. دامنه نوسان قیمت در آن مانند بازار عادی(معاملات خرد) می‌باشد.
7. شروع و پایان و طول جلسه معاملات بازار بلوک با انواع معاملات بازار عادی یکسان است.
8. در صورت توقف نماد در بازار عادی، نماد در انواع روش‌های کشف قیمت در بورس بازار بلوک نیز متوقف می‌شود.
9. معاملات بلوکی در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های فرابورس محاسبه نمی‌شوند.
10. قیمت مرجع روزانه در بازار معاملات بلوک، برابر با قیمت مرجع در بازار عادی است.
11. برای شرکت‌هایی با ارزش سهام پایه بیشتر از 3 میلیارد ریال، حجم معاملات باید بیشتر یا مساوی نیم و کمتر از 1% تعداد سهام پایه باشد.
12. برای شرکت‌هایی با ارزش سهام پایه کمتر یا برابر با 3 میلیارد ریال، حجم معاملات باید بیشتر یا مساوی با 1% و کمتر از 5% تعداد سهام پایه باشد.

حجم سفارش معاملات بلوک

محدوده قیمتی سهم بر حداکثر حجم سفارش در بورس تاثیر می‌گذارد. محدودیت‌های حجم سفارشات در خرداد سال 1399 اعمال شده‌اند و ممکن است در آینده نیز تغییر یابند. در ادامه حداکثر حجم سفارش در قیمت‌های مختلف را شرح خواهیم داد:

• در رنج قیمت 1 الی 5000 ریال، حداکثر حجم سفارش 400 هزار سهم
• در رنج قیمت 5001 تا 10 هزار ریال، حداکثر حجم سفارش 200 هزار سهم
• در رنج قیمت 10001 ریال تا 100 هزار ریال، حداکثر حجم هر سفارش 100 هزار سهم
• رنج قیمت بیشتر از 100 هزار و یک ریال باشد، حداکثر حجم هر سفارش 50 هزار سهم

در شرکت‌های فرابورسی، تعداد سهام شرکت بر حداکثر حجم سفارش موثر می‌باشد. این محدودیت در حجم سفارش معاملات بلوکی شرکت‌های فرابورسی، در فروردین سال 1399 اعمال شده است. در ادامه حداکثر حجم سفارش را در شرکت‌های مختلف با تعداد سهام متفاوت، شرح خواهیم داد:

• تعداد سهام شرکت 100 میلیون سهم یا بیشتر، حداکثر حجم سفارش 200 هزار سهم
• تعداد سهام شرکت کمتر از 100 میلیون سهم، حداکثر حجم سفارش 100 هزار سهم

تاثیر معاملات بلوکی در قیمت سهام

گاهی برای روند مثبت بخشیدن به شاخص کل و یا کاستن از اثر منفی آن، در نمادهای مورد نظر معاملات بلوکی انجام می‌شود. برای مثال در سال 1394 انجام معامله بلوکی در سه نماد بانک‌های ملت، تجارت و صادرات سبب افزایش تقاضا انواع روش‌های کشف قیمت در بورس برای خرید سهام آن‌ها شد. همانطور که می‌بینید معاملات بلوکی می‌تواند برای بازار سرمایه ابعاد مثبتی به همراه داشته باشد.

معاملات بلوکی چگونه انجام می شوند؟

انجام معاملات بلوکی ساز و کار مخصوص به خود را دارد. این معاملات در سامانه معاملاتی مجزایی ثبت می‌شوند. در تصویر زیر مراحل خرید و فروش به صورت بلوکی، آورده شده است:

کلام آخر

در بین انواع معاملات شرکت‌های بورسی و فرابورسی، نوع دیگری از معامله به نام معاملات کد به کد نیز وجود دارد؛ در آموزشی مجزا به آن پرداخته و تفاوتش با این معاملات را بیان خواهیم کرد. همانطور که ملاحظه کردید نوع معاملاتی که بر روی سهام یک شرکت انجام می‌شود، می‌تواند بر قیمت و روند آن تاثیرگذار باشد. از این رو برای ما فعالین بازار سرمایه، علم نسبت به این موضوع، ضرورت دارد.
سوالات و نظرات خود را راجع به انواع معاملات، در قسمت "دیدگاه‌ها" با ما در میان گذاشته و در کمترین زمان به پاسخ خود دست یابید.