خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی

طرح پانزی چیست و چگونه طرح های پانزی را شناسایی کنیم؟

احتمالا تاکنون نام طرح پانزی را شنیده اید. اگر برای مشاوره و سرمایه گذاری در یک سیستم، صاحبان سیستم به شما پیشنهاد پرداخت سود های هنگفت مثلا ماهیانه بیشتر از ۳۰ درصد در ازای پولی که سرمایه گذاری می کنید داده شد و همچنین تضمینی جهت پرداخت این سود های نجومی به شما داد، بی شک با یک طرح پانزی طرف هستید و ممکن است همه پول هایتان را از دست بدهید ما در این پست در صرافی ارز دیجیتال بیستکس شما را با این طرح بیشتر آشنا می کنیم.

طرح پانزی چيست و به چه طرح هایی گفته می شود؟

اين طرح يا به عبارتی اين ترفند یک سرمایه‌ گذاری كلاه بردارانه است. در این ترفند به سرمایه‌ گذاران وعده سود هایی نجومی و تضمينی داده می‌شود که از سود هايی که تاكنون دريافت كرديد، بسيار بالاتر است. البته این سود از پول سرمایه‌ گذاران جديد الورود تأمین می‌شود و صاحبان اصلی شركت هيچ مبلغی را به عنوان سرمايه و یا پول وارد نمی کنند.

نام این ترفند از نام كلاه بردار معروف تاريخ چارلز پانزی در دهه 20 گرفته شده‌ است. وی با فروش سهام تخفيف دار اداره پست و پرداخت 50 درصد سود باعث جلب نظر افراد زيادی شد و توانست بالغ بر بيست ميليون دلار درآمد كسب كند.

اين طرح در ابتدای كار برای كسب اعتماد بیشتر از پول سرمایه‌ گذاران جدید، سود افراد قدیمی را پرداخت می‌ كرد. با این کار توانست اعتماد بيشتری بدست آورد و سرمایه‌ گذاران بیشتری را جذب سیستم نمايد. این طرح در نهایت به دلیل توقف ورود سرمایه‌ گذاران جديد از بين می رود و کلاهبرداران ارز دیجیتال اصلی با مقدار زیادی پول متواری می‌ شوند.

آيا پلن دابل وی يك طرح پانزی بوده است؟

پلن يا طرح دابل وی يك قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract) اتریوم سایت دابل وی (DoubleWay) است. اين پلن نیز کاملا یک طرح پانزی است. ولي تفاوت پلن دابل وی با طرح های مشابه هرمی ديگر در استفاده از تکنولوژی blockchain است.

جالب است بدانید در این طرح هیچ ارزش افزوده‌ ای وجود ندارد. متاسفانه بسیاری از ما بدليل شرايط اقتصادی نامساعد و رؤيای پول دار شدن يک شبه باعث می‌ شود که وارد پروژه‌ های ناسالمی از اين قبيل بشويم. تحقيقات انجام شده در اسمارت کانترکت، پلن دابل وی نشان می دهد كه صاحبان اين پروژه تاكنون بيش از 50 هزار دلار درآمد داشته و اين درآمد فقط از طريق ورود افراد جديد بدست آمده است.

طرح پانزی ارزهای ديجيتال سرشناس

بازار های کریپتو بستر مناسبی برای طرح پانزی می باشد. در فضای ارزهای دیجیتال بدليل عدم اطلاعات افراد و سود های غیر واقعی مخاطبان زيادی به اين سيستم جذب و سرمايه های زيادی از بين می رود.

؟ برای دانستن آن روی لینک کلیک کنید.

طرح پانزی ترون

امروزه احتمالا شاهد تبليغات زياد از قرارداد های هوشمند طرح پانزی با استفاده از شبکه ترون Tron بوده ايد. در ابتدا قرارداد های هوشمند در بازار ارزهای دیجیتال توسط اتریوم و سپس ترون و … با هدف گسترش قرارداد های هوشمند ایجاد گرديد. در اين طرح ها کلاهبرداران با تبليغاتی مانند: اين قرارداد هوشمند است و امکان ويرايش ندارد، سعی در فريب قربانيان و جذب سرمايه های آن ها از طریق طرح‌ های خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی پانزی می کند.

طرح پانزی اتريوم

این اولین باری نیست که خالقين ارزهای ديجيتال از اتریوم انتقاد كرده اند. آدام بک یکی از طرفداران بیت کوین، اتریوم را به باد انتقاد گرفته است. نمی توان افزایش دو برابری قیمت اتریوم را با پروژه‌ های دیگر و افزايش علاقه مندی طرفداران بیت کوین به اين ارز بی‌ ارتباط دانست.

بيت كوين نتوانسته است به اندازه اتر رشد كند و یکی از عوامل اصلی افزايش قیمت اتر نسبت به بيت كوين، تبليغات برای راه‌ اندازی فاز نهایی اتریوم است. چنان چه این امر نهايی شود، اتریوم می تواند در مقایسه با بیت کوین، سرمايه گذاران بيشتری را جذب کند.

طرح پانزی بيت كوين

نظر جورج استفانی پروفسور علوم کامپیوتر در مورد این که آیا بیت کوین هم یک طرح پانزی هست يا خير قابل توجه است. پروفسور معتقد است که در بیت کوین جریان نقدینگی وجود ندارد. چون سود دريافتی سرمایه‌ گذاران از جیب سرمایه‌ گذاران جدید تأمين می‌ شود. در نتيجه بيت كوين نيز يك طرح پانزی است. چرا كه در اين طرح نيز پول از جيبی به جيب ديگر می رود. در واقع ارزش افزوده ای وجود ندارد.

طرح پانزی ارز ديجيتال وجود دارد؟

ارزهای دیجیتال به دلیل ايجاد نوآوری و بروز بودن، برتری نسبی نسبت به روش‌ های سنتی دارند. در اين روش بدليل عدم شفافيت و داشتن ویژگی‌ های خاص کلاهبرداران بيشتری را به سمت طرح پانزی و هرمی هدايت کرده‌ است. این ویژگی‌ها شامل:

1. رهگیری تراکنش‌ های اين روش نسبت به روش‌ های سنتی بسيار مشكل تر است. در روش های سنتی از طريق بانك می شود مشكل را برطرف كرد.
2. در اين روش نيازی به افتتاح حساب وجود ندارد.
3. محدوديت دسترسی برای تراكنش ها در اين روش وجود ندارد و افراد می توانند از سراسر دنيا با اين روش سرمايه جذب كنند.

به همين دلیل ارزهای دیجیتال می توانند برای صاحبان طرح پانزی خوب و سودمند باشند و کلاهبرداران با خیال آسوده و بدون نگرانی می توانند سرمايه های قربانيان را جذب و بدون اين كه نام و نشانی از خود به جای گذاشته باشند در هنگام خطر متواری گردند.

معرفی طرح كلاهبرداری پانزی و راه های دوری كردن از اين طرح ها

همان طور كه در بالا گفته شد طرح پانزی (Ponzi) نوعی کلاهبرداری است. این طرح که با عباراتی نظير پرداخت بالاترين سود تضمينی و ثابت ماهيانه بين 20 تا 40 درصد و يا با معرفی این سیستم به اقوام و دوستان خود از سود تضمينی 30 درصد بهره مند شويد سعی در اغوا و فريب افراد را دارند.

قطعا شنيدن اين عبارات در هر موقعيت و مكانی ممكن است باعث وسوسه شدن شما بشود و شما را ترغيب كند تا بخواهيد در اين فضای مبهم سرمایه‌ گذاری كنيد. چرا كه كلماتی از قبيل تضمين و يا سود های هنگفت می تواند در اين شرايط اقتصادی جامعه هر كسی را وسوسه نمايد تا بتواند به رؤيای يك شبه پولدار شدن نزديك ترشود.

در صورتي كه اين عبارات سرابی بيش نيست. ما در اين مقاله قصد داريم با معرفی طرح هايی كه ممكن است پانزی باشد شما را بيشتر آشنا كنيم تا از دام اين كلاهبرداران حرفه ای در امان باشيد و همچنین روش های دوری از اين طرح های هرمی و كلاهبرداری را بيشتر توضيح می دهيم.

برای دوری كردن از اين طرح ها شما بايد ابتدا اين طرح ها را بشناسيد. در اين طرح ها هر جا با جملاتی نظیر سود قطعی و يا تضمينی و يا سود های خارج از عرف جامعه برخورد كرديد بی شك با يك طرح پانزی روبرو هستيد. شما در هيچ جايی در سراسر دنيا در بازار های مالی سود تضمينی و قطعی را نخواهيد شنيد زیرا همواره سرمایه‌گذاری با ريسك همراه است و ممكن است در مدت كوتاهی همه يا بخشی از اموال خود را از دست بدهيد.

اگر جايی به شما سود تضمینی داد، به هيچ عنوان سرمایه خود را وارد آن نکنید حتی اگر آن فرد كه به شما طرح را معرفی می كند مورد اعتماد شما باشد. نكته بعد اين است كه شما در شرايط كنونی نمی توانيد با يك سيستم خانگی بيت كوين يا هر ارز ديجيتالی را استخراج كنيد. اين كار با ريسك بالايی همراه است لذا در ابتدا شرايط را ارزيابی كنيد و سرمايه خود را وارد اين سيستم ها نكنيد. شما با كمی جستجو در اينترنت می توانيد اطلاعات جامع و كاملی در خصوص اين موضوعات بيابيد و سطح دانش خود را بالا ببريد.

طرح های پانزی ارز ديجيتال را استفاده كنيم؟

اکثر افرادی که وارد خريد و فروش ارزهای ديجيتال می شوند همواره بايد نگران از دست دادن سرمايه و مدت زمان بازگشت سرمايه يا همان سود تضمينی باشند. در زماني كه احساس خطر کردید يا احتمال ريسك زياد باشد قطعاً احتمال از دست دادن سرمايه افزايش می يابد.

باید متذکر شد در سراسر دنيا به طور طبيعی هر نوع كار يا سرمایه گذاری با ريسك همراه است ولی در طرح‌ های هرمی و پانزی ارز ديجيتال بدليل عدم شفافيت و نداشتن اطلاعات كافی ميزان ريسك افزايش می یابد. لذا در استفاده از اين طرح ها احتمال از دست دادن سرمايه زياد می باشد.

جدول اطلاعات

در این جدول به صورت خلاصه اطلاعات کلی آورده شده است. این اطلاعات شامل معرفی طرح پانزی، طرح پانزی ارزهای دیجیتال سرشناس، آیا طرح پانزی حرام است؟ و همچنین معروف ترین طرح های پانزی در ایران می باشد.

موضوع	طرح پانزی
طرح پانزی چیست؟	یک نوع کلاهبرداری که با دادن وعده پرداخت سود های نجومی و تضمینی مردم را فریب و پول آن ها را دریافت و متواری می شوند
طرح پانزی ارزهای دیجیتال سرشناس	ترون، بیت کوین، اتریوم
آیا طرح پانزی حرام است؟	بله در این طرح چون با وسوسه و فریب مردم آن ها را ترغیب به سرمایه گذاری می کنند حرام است.
معروف ترین طرح های پانزی در ایران کدامند؟	پروژه مجیک کوین، پروژه ایران کوین ماین

منظور از طرح‌ پانزی چيست؟

طرح پانزی در يك تعريف ساده ترفندی است برای کلاهبرداران که به قربانيان وعده سود های تضمينی و نجومی می‌دهد. اگر پول‌هایشان را وارد سيستم آن ها كنند، با پول‌ های آن ها کار خواهند کرد و در عوض سود های نجومی و تضمینی به آنان خواهد داد.

در ابتدای كار واقعا سود هايی پرداخت می‌شود تا بتواند اعتماد افراد را جلب كند و سرمایه‌ گذاران جديد را وارد كنند و تا زماني كه افراد جديد وارد سيستم شوند اين روال ادامه می یابد و سودها پرداخت می‌شود و هر زمان سرمایه‌ گذار جدید وارد نشود طرح از بين می رود و صاحبين اصلی با برداشت پول زياد متواری می شوند.

طرح‌ پانزی در ايران جرم دارد؟

این طرح بار ها در ایران هم انجام شده است. در ايران کلاهبرداری يعنی كسب مال از فرد دیگر از طريق فريب آن شخص و یا استفاده از عبارات وسوسه انگيز به جهت جلب نظر آن فرد و كسي كه اين عمل را انجام می دهد كلاهبردار ناميده می شود. در ايران طبق ماده 1 قانون تشديد مجازات برای افرادی كه اقدام به اين عمل نمايند مجازات در نظر گرفته شده است.

مطرح ترين پروژه های پانزی در ايران

پروژه مجیک کوین: اين وب سایت خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی مشهور ایرانی در طول سال های 97 تا 98 بسیار رایج شده بود. با تبلیغات گسترده در مورد سود های تضمينی و نجومی کاربران را وسوسه می كرد تا سرمايه خود را وارد این پروژه ها بكنند. مدل كار اين پروژه استخراج ابری بود. طبق این پروژه به كاربران وعده پرداخت سود ماهيانه تا 120 درصد داده شده بود و البته اين توهمی بيش نبود.

پروژه ایران کوین ماین: اين پروژه نيز در سال 98 با وعده پرداخت سود از استخراج دوج كوين تا 100 درصد اقدام به بزرگ ترین کلاهبرداری در ایران كرد.

بانك اف ترون هم يك طرح پانزی بوده است؟

بانک آف ترون هم يكی از طرح های پانزی بود. این طرح كه مبتنی بر قرارداد هوشمند ترون بود با وجود تبلیغ های فراوان توانست سرمايه افراد زيادی از ايرانيان را جذب كند و در آخر با انتقال كل موجودی و كسب سود فراوان از كاربران ايرانی فرار كرد و به كار خود پایان داد.

اين طرح حرام است؟

بله اين طرح یا به عبارت بهتر طرح پانزی حرام است زيرا از نظر شرع مقدس اسلام در اين نوع معاملات كسب مال از طريق فريب مردم می باشد. در آخر افراد زيادی سرمايه خود را از دست می دهند.

چرا اين سبك طرح ها بوجود می آيند؟

شرايط اقتصادی حاكم بر جامعه و رؤيای يك شبه پولدار شدن و وعده های دريافت سود های تضمينی و نجومی افراد را به اين سمت سوق می دهد. كلاهبرداران ارز دیجیتال نيز از فرصت استفاده كرده و جيب آن ها را خالی می كنند.

سوالات متداول

چارلز پانزی به عنوان مشهورترین کلاهبردار برای اولین بار طرح پانزی را ابداع کرد.

آن ها برای جذب سرمایه گذار بیشتر و جلب اعتماد سود افراد قدیمی را از پول افراد جدید پرداخت می کنند.

تا زمانی که سرمایه گذار جدید وارد سیستم شود این طرح تداوم دارد.

بله همه دارای یک چرخه و هسته اصلی همه طرح ها یکی می باشد ولی در نحوه کار و ظاهر متفاوت می باشند.

طرح پانزی چیست؟

امروزه در تمام بازارها کلاهبردارانی وجود دارند که قصد دارند از افراد دیگر سو استفاده کنند. در بازار ارز دیجیتال هم این کلاهبرداری ها وجود دارد و به روش های مختلفی انجام می شود. یکی از روش های کلاهبرداری در بازار ارز دیجیتال طرح پانزی (Ponzi scheme) است. در این مطلب می خواهیم به صورت کامل به بررسی طرح پانزی بپردازیم و بعد از آشنایی با آن به چگونگی شناسایی آن می پردازیم.

بررسی طرح پانزی (Ponzi scheme)

طرح پانزی (Ponzi scheme) یکی از ترفندهای کلاهبرداری در بازار ارز دیجیتال است. این طرح به این صورت است که فردی که این طرح را طراحی کرده است به افراد نا آگاه وعده سود نجومی و تضمینی می دهد. به این صورت که آن کلاهبردار به افراد می گوید که اگر پول هایشان را در اختیار او قرار دهند با آن پول ها کار می کند و به آنها سود تضمینی و نجومی می دهد.

این افراد برای این که نظر افراد بیشتری را جلب کنند و اعتماد آنها را بدست آورند به این صورت عمل می کنند که با پول افراد جدید سود افراد قدیمی را پرداخت می کنند. این باعث می شود که افراد بیشتری به آنها اعتماد کنند و پول خود را در اختیار آنها قرار دهند. طرح پانزی (Ponzi scheme) معمولا بعد از این که اشباع شد و دیگر سرمایه گذار جدید وجود نداشت، نابود می شود. و این کلاهبرداران معمولا با پول بسیار زیادی که بدست آورده اند متواری می شوند.

برای این که طرح پانزی را بهتر درک کنید به این مثال توجه کنید:

فردی که قصد دارد کلاهبرداری کند اقدام به تاسیس یک سایت یا شرکت جعلی می کند. بعد به افراد وعده می دهد که اگر هر کدام از آنها به او دو میلیون بدهند، او با این دو میلیون در بازار های مختلف کار می کند و به آنها سود تضمینی 20 درصد می دهد. آن فرد هیچگونه کاری انجام نمی دهد و در هیچ بازاری کار نمی کند فقط با پول هایی که بدست می آورد بازی می کند.

بعد آن فرد با تبلیغات بیشتر افراد بیشتری را جذب می کند و برای این که افراد قدیمی شک نکنند و همچنین افراد بیشتری را جذب کند از افراد جدید که پول می گیرد به افراد قدیمی سود می دهد. این مورد به غیر از این که باعث جذب افراد جدید می شود باعث می شود افراد قدیمی که این سودها را دریافت می کنند، این طرح را به افراد آشنا و فامیل خود معرفی کنند.

این طرح آنقدر ادامه پیدا می کند تا دیگر فرد جدیدی جذب نشود. بعد از این که فرد جدید برای سرمایه گذاری پیدا نشد آن فرد با پول هایی که بدست آورده است فرار می کند.

نام این طرح از کجا آمده است؟

نام این طرح از نام یکی از معروف ترین کلاهبرداران تاریخ به نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) گرفته شده است. چارلز پانزی در گذشته با فروش کوپن های تخفیفی اداره پست این کلاهبرداری را انجام داد. او به سرمایه گذاران تعهد 50 درصد سود در 45 روز یا 100 درصد در 90 روز را داده بود. او سرمایه سرمایه گذاران جدید را می گرفت و سود سرمایه گذاران قدیمی را می داد. چارلز با این روش در سال 1920 در آمریکا توانست بیشتر از بیست میلیون دلار کلاهبرداری کند.

طرح های پانزی چقدر طول می کشند؟

این طرح همانطور که گفته شد معمولا تا زمانی ادامه پیدا می کند تا سرمایه گذار جدیدی نباشد. در بعضی مواقع هم تا زمانی ادامه پیدا می کند که آن کلاهبردار از مقدار پولی که بدست آورده است راضی شود. زمانی که یکی از این دو اتفاق افتاد کلاهبردار دیگه سودی پرداخت نمی کند. معمولا طرح های پانزی بیشتر از دو سال دوام نمی آورند و حداکثر دو سال ادامه پیدا می کنند.

چرخه طرح پانزی (Ponzi scheme) چگونه کار می کند؟

به طور کلی تمام طرح های پانزی یک نوع چرخه را دنبال می کنند و هرکدام کمی با یکدیگر متفاوت هستند. ولی باید توجه داشته باشید که طرح های پانزی در ظاهر و نوع ادعا ها متفاوت هستند. در این قسمت می خواهیم با چرخه و هسته اصلی طرح پانزی (Ponzi scheme) آشنا شویم.

انجام تبلیغات بسیار گسترده و فریبنده

ابتدا طراح این طرح ها با استفاده از تبلیغات کاذب چند نفر را جذب سیستم می کند و آنها با مقدار کمی در آن طرح سرمایه گذاری می کنند. این تبلیغات کاذب معمولا در اینترنت و شبکه های اجتماعی انجام می شود.

دادن سود به افراد اولیه و جلب اعتماد آنها

آنها سود افراد قدیمی سیستم را به صورت مرتب واریز می کنند تا بتوانند اعتماد آنها را جلب کنند تا مقدار بیشتری سرمایه گذاری کنند و همچنین افراد بیشتری را جذب کنند. سود افراد قدیمی با استفاده از پول سرمایه گذاران جدید پرداخت می شود و یا این که از پول اولیه طراح این طرح پانزی پرداخت می شود.

وارد شدن حجم بسیار زیادی سرمایه

بعد از این که اعتماد افراد را جلب کردند باعث می شود که افراد جدیدی عضو سیستم و طرح آنها شوند و این افراد روز به روز تعدادشان بیشتر می شود. البته این اعتماد باعث می شود که افراد قدیمی نیز سرمایه بیشتری وارد این طرح کنند. در این مرحله بسیاری از افراد به خاطر تعصبات اقدام به دریافت وام یا قرض می کنند تا در این طرح سرمایه گذاری کنند. حتی افرادی دیده شده است که به خاطر طرح های پانزی اقدام به فروش خانه یا اتومبیل خود کرده اند.

فرو پاشیده شدن طرح

آخرین مرحله از این چرخه این است که طرح فرو می پاشد. زمانی این اتفاق می افتد که مراحل قبلی چندین بار تکرار شوند و دیگه فرد جدیدی سرمایه گذاری نمی کند. در بعضی مواقع زمانی که فرد کلاهبردار از پولی که به دست آورده راضی شود، دیگر سودی پرداخت نمی کند. آن کلاهبردار پول ها را بر می دارد و فرار می کند.

چگونه یک طرح پانزی را تشخیص دهید؟

این نوع کلاهبردار در شکل و انواع مختلفی ایجاد می شود. اما همه آنها دارای یکسری خصوصیات مثل هم هستند که با استفاده از آن خصوصیات می توانید یک طرح پانزی را تشخیص دهید.

پیشنهاد سودهای نجومی و تضمینی:

اگر فردی به شما قول سود های بسیار زیاد و نجومی می دهد و تضمین می دهد که هر ماه این مقدار پول به عنوان سود پرداخت می کنم باید به آن فرد شک کرد. یکی از خصوصیات اصلی طرح های پانزی سودهای تضمینی و نجومی است.

ناشناس بودن طراح:

در یک طرح پانزی اطلاعات زیادی در رابطه با تیم آن طرح یا رئیس های آن طرح وجود ندارد. اگر این اطلاعات وجود داشت معمولا به صورت تقلبی می باشد. زیرا یک طراح پانزی دوست ندارد شناخته شود.

واضح نبودن فعالیت ها:

در یک طرح پانزی توضیحات شفافی از چگونگی بدست آوردن سود تضمینی و نجومی نمی دهند. اگر هم گفته اند که از چه روشی سود به دست می آورند به صورت کلی است به عنوان مثال می گویند از طریق استخراج بیت کوین این سودها به دست می آید ولی نمی گویند که چگونه آن کار را انجام می دهند.

اطلاعات تماس معتبری ندارند:

یک طرح پانزی اطلاعات تماس معتبر در اختیار شما قرار نمی دهد.

از روش های بسیار عجیب پول دریافت می کنند:

معمولا این کلاهبردار ها از درگاه های غیر قانونی یا ارز های دیجیتال برای دریافت پول استفاده می کنند که غیر قابل رهگیری هستند.

مجوز قانونی ندارند:

معمولا طرح های پانزی مجوز قانونی دریافت نمی کنند. البته ناگفته نماند که گاهی اوقات یک طراح پانزی به قدری حرفه ای کار می کند که مقامات را نیز فریب می دهد و مجوز دریافت می کند. در بعضی مواقع نیز با باندبازی مجوز دریافت می کنند.

جمع بندی

طرح‌ پانزی روشی در کلاهبرداری است که با وعده دادن سودهای تضمینی و نجومی، از قربانیان سرمایه جذب خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی می‌کند. برای جلب اعتماد بیشتر، کلاهبرداران در ماه‌های اول سود تضمینی را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. این کار با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید انجام می‌شود. پس از مدتی که پول زیادی جذب شد و دیگر سرمایه‌گذار جدیدی وارد سیستم نشد، کلاهبرداران دیگر پولی پرداخت نمی‌کنند و متواری می‌شوند.

تشخیص طرح‌های پانزی اصلا سخت نیست. مهم‌ترین شاخصه این طرح‌ها سودهای نجومی تضمینی و ناشناس بودن است. به دلیل ماهیت ارزهای دیجیتال در حریم خصوصی تراکنش‌ها و عدم تحریم‌پذیری، این روزها شاهد افزایش فعالیت طرح‌های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتال هستیم که تا زمان قانون‌گذاری ، سرمایه‌گذاران خودشان مسئولیت اصلی را بر عهده دارند.

طرح پانزی چیست و چگونه آن را بشناسیم؟

اگر جایی به شما وعده سودهای نجومی و تضمینی (مثلا ماهی بیش از ۱۰ درصد) در قبال پول‌هایتان داده شد، احتمالا با یک ترفند پانزی طرف هستید که می‌خواهد کلاه بزرگی بر سر شما بگذارد و سرمایه‌ای که سال‌ها برایش تلاش کردید را به چنگ آورد. به گزارش ارز دیجیتال، یک طرح پانزی (Ponzi scheme)، ترفندی برای کلاهبرداری است که در آن یک کلاهبردار یا همان طراح پانزی، به افراد ناآگاه وعده می‌دهد که اگر پول‌هایشان را در اختیار او قرار دهند، با آن پول‌ها کار خواهد کرد و سودهای نجومی و تضمینی به سرمایه‌گذاران خواهد داد.

در ابتدا برای جلب اعتماد بیشتر از پول افراد جدید، سود افراد قدیمی پرداخت می‌شود تا سرمایه‌گذاران بیشتری جذب سیستم شوند. این طرح در نهایت به‌دلیل اشباع شدن و نبود سرمایه‌گذار جدید نابود شده و معمولا کلاهبردار با مقدار زیادی پول متواری می‌شود. برای درک بهتر طرح پانزی به مثال زیر توجه کنید (اسامی و اعداد و ارقام فرضی هستند):

چنگیز یک کلاهبردار است که قصد انجام ترفند پانزی را دارد. او یک شرکت یا سایت جعلی تاسیس می‌کند و در آن به مردم وعده می‌دهد که اگر هر کدام از آنها مثلا یک میلیون تومان پول پرداخت کنند، او با آن پول‌ها در بورس نیویورک، ارزهای دیجیتال یا هر جای دیگری سرمایه‌گذاری می‌کند و ماهی ۲۰۰ هزار تومان (۲۰ درصد) سود تضمینی به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کند.

اما در حقیقت هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری در کار نیست و فقط بازی با پول انجام می‌شود. پس از مدتی تبلیغات و جذب سرمایه‌گذاران اولیه، حالا چنگیز میلیون‌ها تومان پول جمع‌آوری کرده است. برای اینکه طرح ادامه پیدا کند و پول بیشتری جذب شود، چنگیز از پول سرمایه‌گذاران جدید، سود سرمایه‌گذاران خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی اولیه را پرداخت می‌کند. همین مورد باعث می‌شود تا مشتریان قدیمی که در ابتدا سود دریافت کرده‌اند، این طرح‌ را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنند و سرمایه‌گذاران جدیدتری پا به عرصه بگذارند.

پس از اینکه پول خوبی جمع‌آوری شد یا وقتی که دیگر سرمایه‌گذار جدیدی پیدا نشد، چنگیز با پول‌ها فرار می‌کند و طرح از هم فرو می‌پاشد. اینترنت موجب شد تا طرح‌های پانزی به حد زیادی گسترش پیدا کنند، زیرا تبلیغات و دریافت مبالغ در آن راحت‌تر است و طراح می‌تواند ناشناس باقی بماند.

نام طرح پانزی از کجا می‌آید؟

نام طرح پانزی (Charles Ponzi) از نام چارلز پانزی، یکی از مشهورترین کلاهبرداران تاریخ گرفته شده است. او با فروش کوپن‌های تخفیفی اداره پست، به سرمایه‌گذاران وعده ۵۰ درصد سود را در ۴۵ روز یا ۱۰۰ درصد سود در ۹۰ روز می‌داد. روش پانزی این بود که با استفاده از سرمایه سرمایه‌گذاران پیشین و همچنین سرمایه‌گذاران جدید، سود اولین‌ها را پرداخت می‌کرد. چارلز پانزی توانست با طرح ابداعی خود، در دهه ۱۹۲۰ در آمریکا، بیش از ۲۰ میلیون دلار کلاهبرداری کند.

طول عمر طرح پانزی چقدر است؟

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، طرح پانزی تا زمانی ادامه می‌یابد که سرمایه‌گذاران جدید به اندازه کافی وجود داشته باشند یا طراح از میزان پول به‌دست آمده راضی شود. پس از اینکه مقدار زیادی پول جمع شد یا دیگر سرمایه‌گذاران جدید به اندازه نیاز وارد عرصه نشدند، طراح دیگر سودی پرداخت نمی‌کند. طبق قاعده تصاعد و جمعیت، معمولا یک طرح پانزی بیش‌تر از دو سال دوام نمی‌آورد.

طرح پانزی چگونه کار می‌کند؟

به طور کلی همه طرح‌های پانزی یک چرخه را دنبال می‌کنند اما نحوه کار می‌تواند کمی متفاوت باشد. هسته اصلی همه طرح‌های پانزی یکی است اما ظاهر و نوع ادعاها متفاوت است.

چرخه اصلی در همه طرح‌های پانزی:

۱- تبلیغات فریبنده: در ابتدا با تبلیغات کاذب (معمولا در اینترنت یا گروه‌های اجتماعی)، چند نفر جذب سیستم می‌شوند و مقدار کمی سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین بعضی از طرح‌های پانزی روش‌های بازاریابی هم در پیش می‌گیرند که اگر یک کاربر عضو جدید وارد سیستم کند، سودش بیشتر خواهد شد.

۲- واریز سودهای اولیه و جلب اعتماد: سودها به طور مرتب واریز می‌شود تا اعتماد بیشتری برای مبالغ بیشتر و سرمایه‌گذاران جدید جلب شود. این سودها یا با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید یا از سرمایه اولیه طراح پرداخت می‌شود.

۳- ورود حجم زیادی از سرمایه: پس از جلب شدن اعتماد افراد، موج عظیمی از سرمایه‌ به سیستم وارد می‌شود. سرمایه‌گذاران قدیمی هم پول بیشتری سرمایه‌گذاری کرده و حتی دوستان و آشنایان نزدیک خود را به طرح دعوت می‌کنند. در این مرحله تعصبات کورکورانه موجب می‌شود برخی از سرمایه‌گذاران، حتی اقدام به دریافت وام یا قرض سنگین و حتی فروش خانه یا اتومبیل خود کنند.

۴- فروپاشی طرح: موارد ۱ تا ۳ چند بار تکرار می‌شوند تا اینکه دیگر سرمایه‌گذار جدیدی وجود نداشته خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی باشد یا مقدار زیادی پول جمع شده باشد. پس از آن، طراح پول‌ها را برداشته و ناپدید می‌شود.

تشخیص طرح پانزی

با وجود اینکه کلاهبرداری‌های پانزی در انواع و شکل‌های مختلف ظاهر می‌شوند، همه انواع آن، یکسری خصوصیات اصلی دارند که عبارت‌اند از:

سودهای نجومی و تضمینی

قول سودهای نجومی و تضمینی از خصوصیات اصلی یک طرح پانزی است. هر جا این وعده را دیدید، به پانزی بودنش شک کنید. منظور از نجومی بودن سود این است که اگر قرار باشد با پول خود کار کنید، باز هم سودش از طرح پانزی پایین‌تر است. مثلا ماهی بیش از ۱۰ درصد سود تضمینی، بسیار مشکوک است. به این فکر کنید که چطور می‌شود بدون هیچ ریسکی چنین سودی را تضمین داد؟

ناشناس بودن طراح

در یک طرح پانزی اطلاعات چندانی درباره تیم یا گرداننده وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، معمولا از اسامی مستعار یا تقلبی استفاده می‌شود. یک طراح پانزی قطعا نمی‌خواهد شناسایی شود.

معرفی طرح پانزی و نحوه تشخیص آن

طرح پانزی با شکل‌ها و نام‌های متفاوتی مثل سود تضمینی در عرصه ارزهای دیجیتال یا سرمایه‌گذاری پرسود در بورس جهانی به دنبال کلاهبرداری از افراد هستند. در این متن شما را با ماهیت طرح‌های پانزی، تاریخچه آن، نحوه کارکرد این نوع از طرح‌ها و نحوه تشخیص آن آشنا می‌کنیم. علاوه بر موضوعات اشاره شده سعی خواهیم کرد تا تفاوت این نوع از کلاهبرداری‌ها با طرح‌های هرمی را مشخص کرده و تعدادی از طرح‌های پانزی موجود در عرصه ارزهای دیجیتال را توضیح دهیم تا فریب تبلیغات آن‌ها را نخورید و دارایی خود را بر باد ندهید!

طرح پانزی Ponzi Scheme چیست؟

طرح پانزی، ترفندی برای کلاهبرداری است که در آن طراح پانزی به افراد وعده می‌دهد که اگر پول و دارایی خود را در اختیار او قرار دهند، این پول‌ها صرف کارهای مهمی خواهد شد و سرمایه‌گذاران به صورت تضمینی مبلغ سود هنگفتی را دریافت خواهند کرد. در طرح پانزی معمولا سود افراد قدیمی از پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود تا اعتماد افراد را جلب کرده و سرمایه‌گذاران بیشتری جذب سیستم شوند. در آخر به دلیل اشباع شدن سیستم و یا نبود سرمایه‌گذاران جدید این طرح متوقف شده و فرد کلاهبردار با مقدار زیادی پول فرار می‌کند.

تاریخچه طرح پانزی

نام این طرح برگرفته از نام یکی از مشهورترین کلاهبرداران تاریخ یعنی چارلز پانزی است. چارلز پانزی با فروش کوپن‌های تخفیف‌دار اداره پست به سرمایه‌گذاران وعده 50 درصد سود در 45 روز و یا 100 درصد سود در 90 روز را می‌داد. او با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید سود سرمایه‌گذاران قبلی را پرداخت می‌کرد. این شخص از طریق چنین طرحی توانست در دهه 1920 در آمریکا بیش از 20 میلیون دلار کلاهبرداری کند.

این کوپن‌های پستی که کوپن پاسخ بین‌المللی و یا IRC نام داشتند به افرادی در کشورهای دیگر فروخته می‌شدند که این افراد با استفاده از آن می‌توانستند هزینه ارسال پستی را انجام دهند. قیمت این کوپن‌ها چون در کشورهای مختلف متفاوت بود، به پانزی اجازه می‌داد تا بر اساس محاسبات انجام شده و فروش هوشمندانه آن سود زیادی به جیب بزند. مخالفت بانک‌های مشهور با حمایت از تجارت پانزی باعث شد تا او از طریق راه‌اندازی یک شرکت سهام بتواند از سرمایه‌گذاری دیگران برای کسب سود بیشتر اقدام کند.

طول عمر یک طرح پانزی

طول عمر طرح پانزی وابسته به نوع تبلیغات و جذب مشتری است. چنین طرح‌هایی تا زمانی که سرمایه‌گذاران جدیدی به طرح ملحق شوند، ادامه پیدا می‌کند. هر وقت سرمایه‌گذار جدیدی وارد چرخه نشود، قاعدتا طرح پانزی برای طراح آن دیگر سودی ندارد و در صورتی که پول قابل توجهی جمع‌آوری شده باشد، طراح با سرمایه افراد دیگر متواری می‌شود. در کل طبق قواعد تصاعد و جمعیت، یک طرح پانزی معمولا بیش از دو یا سه سال دوام نمی‌آورد.

اصول و نحوه کارکرد طرح پانزی

با این که طرح‌های پانزی می‌توانند شکل‌های مختلفی به خود بگیرند، اما اگر دقیق به آن توجه کنیم می‌بینیم که همه آن‌ها از یک چرخه خاص پیروی می‌کنند. اصول طرح‌های پانزی عبارتند از:

تبلیغات فریبنده

هنگام شروع طرح پانزی، طراح آن از طریق تبلیغات اینترنتی در گروه‌های اجتماعی افرادی را ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌کند. بیشتر چنین کلاهبرداری‌هایی از روش‌های نوین بازاریابی نیز استفاده می‌کنند و به کاربران گفته می‌شود که اگر بتوانند فرد جدیدی را به طرح دعوت کنند، سود دریافتی‌شان بیشتر خواهد شد.

واریز سودهای اولیه و جلب اعتماد

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، سود سرمایه‌گذاران قدیمی از دارایی‌های ورودی سرمایه‌گذاران جدید و یا حتی از سرمایه اولیه خود کلاهبردار پرداخت می‌شود. واریز کردن مرتب سود در دوره‌های مشخص باعث می‌شود تا اعتماد کاربران بیشتری به طرح جلب شود و در نتیجه مقادیر بیشتری سرمایه‌گذاری خواهد شد.

سود ثابت با وجود تغییر بازار

با این که در بازارهای عادی قیمت‌ها دائما در حال بالا و پایین شدن هستند، طراح برای نشان دادن ثبات طرح، مقدار ثابتی از سود را به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا افراد بیشتری به عضو شدن در طرح پانزی تشویق شوند.

دریافت حجم زیاد سرمایه

بعد از جلب شدن اعتماد کاربران، سرمایه‌گذاران قدیمی پول بیشتری در طرح سرمایه‌گذاری کرده و دوستان و آشنایان زیادی را به طرح دعوت می‌کنند. بعضی از سرمایه‌گذاران ممکن است به خاطر موفقیت اولیه طرح، برای تزریق پول بیشتر به طرح زیر بار وام‌های سنگین رفته و یا حتی خانه و خودروهای خود را نیز بفروشند.

فروپاشی طرح پانزی

مراحل بالا برای مدت نه چندان طولانی تکرار می‌شوند تا بر اساس قانون تصاعد و جمعیت بالاخره تعداد سرمایه‌گذارهای جدید کمتر و کمتر شده و طراح طرح پانزی با سرمایه‌های جمع شده متواری می‌شود.

نحوه تشخیص طرح پانزی

یک طرح‌ پانزی را می‌توان از روی ویژگی‌های آن شناسایی کرد. بهتر است حواس خود را در صورت برخورد با موارد زیر کاملا جمع کنید:

وعده سود تضمینی و نجومی

یکی از ویژگی‌های اصلی طرح‌های پانزی فریب دادن کاربران با وعده سودهای زیاد و تضمینی است. قیمت‌ها در بازارهای مالی همان‌طور که قبلا اشاره داشتیم، همواره در حال نوسان است ولی با این حال در طرح پانزی سود ثابت و بالا تضمین داده می‌شود که در تجارت‌های قانونی این موضوع امکان‌پذیر نیست.

ناشناس بودن طراح

طراحان یا همان کلاهبرداران برای شناسایی نشدن، اطلاعات خود را یا منتشر نمی‌کنند و یا از اسامی و اطلاعات تماس جعلی استفاده می‌کنند.

ابهام در فعالیت‌ها

هیچ وقت نحوه گردش کار و کسب سود در طرح‌های پانزی با شفافیت توضیح داده نمی‌شود. معمولا فقط به کاربران گفته می‌شود که دارایی آن‌ها در بورس و یا ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری شده است ولی نحوه انجام آن و تضمین سودهای پرداختی به هیچ وجه توضیح داده نمی‌شود.

اطلاعات تماس نامعتبر و ناقص

بیشتر طرح‌های پانزی آدرس و شماره تلفن معتبری به سرمایه‌گذاران ارائه نمی‌کنند. طراحان برای ناشناس ماندن از اطلاعات تماس جعلی و دفاتر کاری چند روزه استفاده می‌کنند.

نداشتن مجوزهای قانونی

طرح‌های پانزی به خاطر نحوه فعالیت‌شان قادر به کسب مجوز قانونی نیستند و آن دسته از طراحان حرفه‌ای که توانسته‌اند مجوز قانونی دریافت کنند، این کار را از طریق فریب دادن مقامات قانونی و یا باندبازی انجام داده‌اند.

تفاوت طرح پانزی و هرمی

طرح‌های پانزی شباهت زیادی به کلاهبرداری‌های هرمی دارد. بهتر است بدانید که با وجود شباهت‌هایی مثل وعده سودهای نجومی و یا جذب اعضای جدید برای ادامه کار، این دو نوع از کلاهبرداری کاملا یکسان نیستند و تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد.

در طرح هرمی، اعضای جدید توسط اعضای قدیمی به طرح دعوت می‌شوند و این نوع از کلاهبرداری حالتی شبکه‌ای دارد. با این که در طرح پانزی هم ممکن است همین اتفاق صورت بگیرد، اما طرح پانزی می‌تواند بدون نیاز به شبکه هم عمل کند. نکته بعدی این که یک طرح هرمی با هدف فروش محصول و یا خدمات خاصی شکل می‌گیرد ولی طراح پانزی با وعده سرمایه‌گذاری، بقیه افراد را جذب سیستم می‌کند. نکته آخر هم این که طرح‌های پانزی کلاهبرداری‌های آشکاری هستند که قانون با آن‌ها برخورد می‌کند ولی طرح‌های هرمی ممکن است به صورت قانونی هم اجرا شوند.

طرح پانزی در ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال به خاطر ویژگی‌هایی مانند دشواری در رهگیری تراکنش‌ها، سهولت پولشویی، جذب سرمایه از تمام نقاط جهان و بی‌نیاز بودن از ایجاد حساب بانکی هدف بسیار خوبی برای طرح‌های پانزی جهت کلاهبرداری از کاربران به حساب می‌آیند. در ادامه نگاهی به تعدادی از طرح‌های پانزی خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی موجود در حوزه ارز دیجیتال خواهیم پرداخت:

طرح پانزی بیت کانکت

بیت کانکت (BitConnect) در طی یک سال به ارز دیجیتال تبدیل شد و پلتفرم سرمایه‌گذاری خود را به دنیا معرفی کرد. بسیاری از مقامات قانونی به غیرقانونی بودن شبکه سرمایه‌گذاری این ارز دیجیتال اشاره کردند ولی تعداد زیادی از افراد به هشدار مقامات توجهی نداشتند. شبکه بیت کانکت با وعده سود 40 درصدی توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. بعد از یک سال فعالیت به دلیل شناسایی روند کلاهبرداری توسط ارگان‌های رسمی، این طرح از هم پاشید و در حال حاضر قیمت این رمزارز به صفر رسیده است.

طرح پانزی ترون

قراردادهای هوشمند پانزی زیادی روی بلاکچین ترون شکل می‌گیرند که در زمان سرمایه‌گذاری، سرمایه اولیه وارد شده را به سرمایه‌گذاران پس نمی‌دهند. تعدادی از وب‌سایت‌های مربوط به چنین قراردادهایی مانند راکت‌ترید و ترون هلدینگ بسته شده‌اند و سرمایه بسیاری از افراد بر باد رفته است.

طرح پانزی در استخراج ابری

بخش بزرگی از طرح‌های پانزی در عرصه ارز دیجیتال به وب‌سایت‌های استخراج ابری مربوط می‌شود که صاحبان چنین سایت‌هایی ادعا دارند که با استفاده از پول سرمایه‌گذاران در فضای وب، ارز دیجیتال استخراج می‌کنند. بیشتر این سایت‌ها اصلا استخراج انجام نمی‌دهند و مانند دیگر روش‌های پانزی از پول سرمایه‌گذاران جدید برای تأمین سود سرمایه‌گذاران قدیمی استفاده می‌کنند.

جمع‌بندی

طرح پانزی روش کلاهبردارانه‌ای است که با وعده سود زیاد و تضمینی از طریق سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند بورس، ارز دیجیتال و غیره از افراد مختلف سرمایه جذب می‌کند. در این طرح سود اعضای قدیمی از سرمایه افراد جدیدی که وارد سیستم شده‌اند تأمین می‌شود. بعد از جذب سرمایه به اندازه کافی و با کاهش تعداد سرمایه‌گذاران جدید، طرح پانزی با شکست مواجه شده و کلاهبرداران با پول اعضای این طرح متواری می‌شوند.

در این مطلب علاوه بر تاریخچه و طول عمر طرح پانزی، جهت آشناسازی بیشتر شما با این نوع از کلاهبرداری‌ها به اصول و ویژگی‌های طرح، چرخه متداول آن و نحوه تشخیص چنین طرح‌هایی پرداختیم. هم‌چنین تفاوت میان طرح پانزی و هرمی را توضیح داده و به چند مورد از مثال‌های طرح پانزی در حوزه ارز دیجیتال اشاره کردیم. نظر شما راجع به طرح‌های پانزی چیست؟ برای ما بنویسید.

طرح پانزی چیست؟ Ponzi Scheme و طرح‌های هرمی دنیای ارزدیجیتال

طرح پانزی یک سرمایه‌گذاری با وعده‌ی بازگشت سرمایه سریع و زیاد برای سرمایه‌گذاران اولیه است. درواقع این طرح نوعی کلاهبرداری است که در آن کلاهبرداران پول سرمایه‌گذاران را می‌دزدند و با وعده بازگشت سود و سرمایه، زنجیره کلاهبرداری خود را ادامه می‌دهند.

به گزارش ایمنا، کلاهبرداری همواره در بازارهای مالی وجود داشته است. از گذشته‌های دور تا به امروز، افراد زیادی در دام کلاهبرداران در بازارهای مالی گوناگون گرفتار شده‌اند. در این بین، برخی از کلاهبرداران به دام افتادند و برخی دیگر با سرمایه‌هایی که از افراد ناآگاه به جیب زده‌اند، برای همیشه از دسترس خارج شده‌اند. با به‌روز شدن بازارهای مالی، روش‌های کلاهبرداری نیز جدید شده است. طرح پانزی یکی از روش‌های کلاهبرداری در بازارهای مالی است.

طرح پانزی چیست

طرح پانزی یک روش کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری است که سود بسیار زیاد و ریسک بسیار کم وعده می‌دهد. البته برخی از طرح‌های این چنینی ممکن است پانزی نباشند. اما تا به امروز هر طرحی که وعده سودهای قطعی و تضمینی و نامتعارف داده، Ponzi بوده است. در این نوع اسکم‌ها، سودها از طریق پول‌های سرمایه‌گذاران جدید تأمین می‌شود و به سرمایه‌گذاران قدیمی داده می‌شود. شرکت‌های پانزی تمام تمرکز خود را بر روی جذب مشتریان جدید می‌گذارند. زیرا برای پرداخت سود به مشتریان قدیمی، آنها نیازمند مشتریان جدید هستند تا بتوانند فعالیت کنند، زمانی که جذب سرمایه‌گذار جدید دشوار شد و یا درخواست مشتریان فعلی برای برداشت پول‌هایشان زیاد شد، شرکت‌های پانزی از هم می‌پاشند.

این طرح به این صورت است که شرکت، سود سرمایه‌گذاران را از پول دیگر سرمایه‌گذاران تأمین می‌کند؛ یعنی با پول سرمایه‌گذار جدید، سود مشتریان قدیمی را می‌پردازد و مقداری نیز خود برمی‌دارد. این طرح شباهت‌هایی با طرح‌های هرمی دارد که از سرمایه اولیه زیر شاخه‌های جدید، سود سرشاخه‌ها و افراد قدیمی تأمین می‌شود. بنابراین سود ارائه شده به سرمایه‌گذاران برآمده از یک فعالیت اقتصادی و یک سرمایه‌گذاری واقعی نیست و در واقع در اینجا هیچ ارزش افزوده‌ای تولید نمی‌شود.

با اینکه تکنولوژی پیشرفت می‌کند و کلاهبرداران سعی در به روز رسانی طرح‌های خود دارند، اما چند مورد مشترک در تمام طرح‌های پانزی وجود دارد:

• وعده سود قطعی و ریسک کم: هر سرمایه‌گذاری دارای ریسک با درجات مختلف است و سرمایه‌گذارانی که به دنبال سودهای بیشتر هستند، ریسک بیشتری نیز متوجه آن‌هاست. بنابراین به هر پروژه‌ای که سود تضمینی وعده می‌دهد، شک کنید.
• سود پایدار و ثابت با وجود تغییر شرایط بازار: ارزش سرمایه با توجه به شرایط بازار، افزایش و کاهش می‌یابد. مراقب سرمایه‌گذاری‌هایی که بدون توجه به بازار تنها سود می‌دهند، باشید.
• عدم ثبت پروژه‌های کلاهبرداری: در آمریکا، چنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری در سازمان بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) ثبت نمی‌شوند. طرح‌های پانزی معمولاً در سیستم‌های قانون گذاران و SEC ثبت نمی‌شوند. ثبت شدن فاکتور بسیار مهمی است؛ زیرا به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا به اطلاعات شرکت از جمله مدیران، محصولات، خدمات و غیره دسترسی داشته باشند.
• فروشندگان بدون مجوز : متخصصان و شرکت‌های معتبر باید توسط قانون‌گذاران مجوز دریافت کنند. بسیاری از شرکت‌های پانزی جز فروشندگان و شرکت‌های بدون مجوز هستند.
• استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های پانزی نامشخص یا بسیار پیچیده است: از سرمایه‌گذاری‌هایی که آنها را درک نمی‌کنید و یا اطلاعات کاملی درباره آن‌ها ندارید، پرهیز کنید. پروژه‌های پانزی معمولاً دارای استراتژی‌های نامشخص و گنگ و یا بسیار پیچیده و غیرقابل درک هستند.
• مشتریان نمی‌توانند سند رسمی سرمایه‌گذاری خود را مشاهده کنند: گزارش حساب کاربری باید شفاف باشد و اگر این گونه نیست، می‌تواند زنگ خطری برای سرمایه‌گذاری باشد.
• مشتریان برای دریافت پول‌های خود دچار مشکل می‌شوند: اگر نمی‌توانید پول خود را خارج کنید یا این کار به سختی انجام می‌شود، مشکوک شوید. تبلیغ کنندگان طرح‌های پانزی ، اکثر اوقات با پیشنهاد سودهای بیشتر کاربران را از برداشت پول منع می‌کنند.

نگاهی به تاریخچه طرح‌های پانزی

یکی از موضوعات جذاب در بررسی طرح پانزی ، تاریخچه شکل‌گیری چنین ایده‌ای برای کلاهبرداری است. نام‌گذاری این طرح از روی نام چارلز پانزی صورت گرفته است. او تاجری ایتالیایی بود که بساط فعالیت‌های اقتصادی‌اش را در کشور آمریکا پهن کرده بود. پانزی ادعا کرد که می‌تواند از محل نوسانات ارز ش ارز برای خرید کوپن‌های پستی، درآمدهای سرشاری کسب کند.

کوپن‌های پستی نوعی تمبر بودند که ارسال‌کنندگان نامه به کشورهای دیگر می‌توانستند برای تسهیل فرایند دریافت پاسخ از آن‌ها استفاده کنند. چارلز پانزی ادعا می‌کرد که می‌تواند این کوپن‌ها را با تخفیف ویژه از کشورهای دیگر بخرد و با سود بسیار زیاد در آمریکا بفروشد. البته هیچ‌گاه توضیحی درباره اینکه چگونه چنین ایده‌ای را عملیاتی می‌کند، ارائه نداد. استدلال او این بود که نمی‌تواند اسرار فعالیت‌هایش را برای رقبا فاش کند.

او به سرمایه‌گذاران وعده داد در ۴۵ روز ۵۰ درصد و در ۹۰ روز سودهای کلان ۱۰۰ درصدی داشته باشند. به همین دلیل، ابتدا موفق شد سرمایه‌های چشمگیری را جذب کند. خبری از سرمایه‌گذاری در خریدوفروش کوپن‌های پستی نبود، بلکه چارلز پانزی صرفاً از محل سرمایه‌گذاری‌های جدید، سود پول سرمایه‌گذاران قبلی را پرداخت می‌کرد.

اوایل همه‌چیز خوب پیش می‌رفت و سرمایه‌گذاران در موعد مقرر سودهای خود را دریافت می‌کردند. بعد از مدتی، رسانه‌ها به عملکرد پانزی شک کردند. هیاهوی شکل‌گرفته سبب شد دستگاه‌های مسئول در آمریکا به این پرونده وارد شوند. درنهایت، با کشف کلاهبرداری چارلز پانزی در دوازدهم اوت ۱۹۲۰، حکم بازداشت او صادر شد. در این بین، سرمایه‌گذاران مبلغی حدود بیست میلیون دلار خسارت دیدند.

جالب است بدانید که هرچند این طرح کلاهبرداری به نام چارلز پانزی نام‌گذاری شده است، قبل از او نیز در سال ۱۸۷۹، فردی به نام سارا هاو در بوستون آمریکا، چنین کلاهبرداری‌ای را پیاده کرده بود. یکی دیگر از طرح‌های پانزی مشهور را که در قرن حاضر در آمریکا به وقوع پیوست، فردی به نام برنی مدوف اجرایی کرد. او تا قبل از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ در آمریکا، همه‌چیز را به‌خوبی اداره می‌کرد؛ اما بعد از شکل‌گیری بحران همه‌چیز به هم ریخت و دست او برای همگان رو شد. در جریان کلاهبرداری مدوف حدود ۵۰ میلیارد دلار خسارت به سرمایه‌گذاران وارد شد که عدد بسیار هنگفتی است.

تفاوت طرح هرمی با پانزی چیست؟

طرح‌های هرمی یکی دیگر از روش‌های جذب سرمایه است که با وجود شباهت با طرح پانزی ، ماهیت مجزایی دارد. در طرح‌های هرمی، یک نفر در رأس هرم، نقش‌آفرینی و سرمایه‌گذاران خاصی را جذب می‌کند؛ سپس هریک از این افراد به‌صورت پلکانی زیرمجموعه‌هایی را برای خود پیدا می‌کنند.

گاهی اوقات برای ایجاد انگیزه به‌منظور جذب سرمایه‌گذاران جدید، پیشنهادهایی مانند حق انحصاری فروش یک یا چند کالا نیز به افراد ارائه می‌شود. به این ترتیب، هر فرد برای برخورداری از حق فروش کالا، به نفری که او را جذب کرده است، مبلغی پرداخت می‌کند. این حلقه ارتباطی از پایین تا بالا بین افراد هرم برقرار می‌شود. طرح‌های هرمی نیز به‌نوعی کلاهبرداری از دارایی افراد به شمار می‌روند.

طرح‌های پانزی و هرمی در بازار ارزهای دیجیتال

وجود بعضی ویژگی‌ها مانند اطلاعات محدود افراد از ارزهای دیجیتال، ناشناس ماندن و سخت بودن رهگیری تراکنش‌ها، کلاهبرداری پانزی در این بازار را بسیار راحت کرده است. به همین دلایل هنگام سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال باید بیشتر مراقب طرح‌های پانزی و یا هرمی بود.

بیت کانکت (Bitconnect)

بیت کانکنت ، بدنام‌ترین پلتفرم سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال است که در دسامبر سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را آغاز کرد. استفاده از مدل هرمی کلاسیک (سود روزانه ۱ درصدی + کمیسیون معرفی) برای تشویق افراد به سرمایه‌گذاری در این طرح، ارز ش ارز دیجیتال آن، BCC را به بیش از ۵۰۰ دلار در سال ۲۰۱۷ رساند. ارزش بیت کانکت پس از مشخص شدن کلاهبرداری آن در اویل سال ۲۰۱۸ به شدت سقوط کرد. توکن BCC در عرض کمتر از چند ساعت ۹۰ درصد ارزش خود را از دست داد و قیمت آن به حدود ۷ دلار رسید. در حال حاضر ارزش توکن‌های بیت کانکت تقریباً برابر با صفر است.

دابل وی اتریوم (Double Way Ethereum)

دابل وی اتریوم نیز یکی دیگر از طرح‌های هرمی مشهور بازار ارزهای دیجیتال است. حق عضویت برای شروع فعالیت در DWE پس از ثبت‌نام با یک کد معرف، ۰.۰۸ اتریوم است. برای رسیدن به اولین درآمد به ارزش ۰.۱۶ اتریوم به حداقل دو زیر مجموعه نیاز دارید. پس از این نیز برای ادامه فعالیت و کسب سود بیشتر باید سطح کاربری خود را با پرداخت مبالغ بالاتر حق عضویت، ارتقا دهید. با اینکه ساختار هرمی دابل وی اتریوم مشخص است همچنان عده‌ای فریب کلاهبرداری این طرح را می‌خورند.

ماینینگ (استخراج) ابری

ماینینگ یا استخراج ابری از دیگر روش‌های پانزی رایج در حوزه رمزارزها است. در این روش وب سایت‌های کلود ماینینگ با ادعای استخراج ارز دیجیتال، اقدام به جذب پول از سرمایه‌گذاران می‌کنند. پرداخت سودهای تضمینی و بعضاً نجومی، عدم وجود اطلاعات تماس معتبر، نبود شفافیت در شیوه انجام کار از مهم‌ترین نشانه‌های طراح‌های پانزی استخراج ابری است. مستردیجی کوین یکی از این نمونه‌ها است. این وب سایت ادعا می‌کند به افرادی که با خرید حق اشتراک در حوزه استخراج دوج کوین سرمایه‌گذاری کنند، سود قطعی پرداخت خواهد کرد.

البته فراموش نکنید که تمامی شرکت‌های ماینینگ ابری، پانزی نیستند. تنها وب‌سایت‌هایی مشکوک به استفاده از طرح‌های پانزی هستند که به جای فروش قدرت هش (HashRate)، ادعای پرداخت سود تضمینی منظم و ثابت را دارند.

چگونه از طرح‌های پانزی دوری کنیم؟

مقالات زیادی توسط سازمان‌های اف بی ای (FBI)، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) در مورد جلوگیری از کلاهبرداری طرح پانزی منتشر شده است. توصیه‌های این سازمان‌ها عبارت است از:

• درباره کسی که این طرح را به شما معرفی کرده است به خوبی تحقیق کنید که آیا این شخص از طرف سازمان‌هایی مانند بورس و اوراق بهادار یا سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی است یا نه و اینکه آیا مجوزی برای کار خود دارد یا نه.
• در مورد ریسک و خطر موجود در این سرمایه‌گذاری به خوبی تحقیق کنید.
• با روش و نحوه کسب و کار به خوبی آشنا شوید و جزئیات مربوط به آن را از شخصی که آن را به شما معرفی می‌کند، بپرسید.
• سابقه و تاریخچه، میزان موفقیت، تجربه و مهارت و آموزش شرکت را به خوبی بشناسید. گزارش سالانه، حسابرسی و صورت‌های مالی شرکت مورد نظر را از آن‌ها دریافت کنید .
• از یک شخص قابل اعتماد مانند مشاور مالی، وکیل یا حسابدار کمک بگیرید.
• اطلاعات کتبی مانند اطلاعات مربوط به شرکت، افسران و سوابق مالی آن‌ها، اسناد سرمایه‌گذاری و هزینه‌ها، ارزش بازار و بازارهای موجود را بخوانید.
• هرگونه ضمانت یا مقررات مالی در مورد بازپرداخت وجوه باید به صورت کتبی ثبت شود.
• از کسی که سرمایه‌گذاری را به شما پیشنهاد می‌کند سؤال‌هایی در مورد تجربیات و تحصیلات آن‌ها و اینکه چه موسساتی با آن‌ها همکاری کرده‌اند، بپرسید. علاوه بر این در مورد هزینه‌ها یا سودهای دیگر از طریق سرمایه‌گذاری و چگونگی انجام پرداخت‌ها سوال بپرسید.
• تا حد امکان جوانب احتیاط را رعایت کنید . همچنین پیشینه و سوابق آن‌ها در سرمایه‌گذاری‌ها و شرکت‌های درگیر در سرمایه‌گذاری را در اینترنت جستجو و اطلاعات بیشتری در این مورد کسب کنید .

جمع بندی

طرح پانزی یک روش کلاهبرداری است که در آن کلاه برداران به افراد ناآگاه وعده می‌دهند که اگر پولشان را در اختیار آن‌ها قرار دهند، خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی آنها با آن پول کار می‌کنند و در ازای آن، سرمایه گذاران به صورت ماهانه یا سالانه سودهای تضمینی و نجومی دریافت می‌کنند. این روش از کلاه برداری را در ساده‌ترین حالت می‌توان به ۴ مرحله تقسیم کرد: تبلیغات وسوسه‌انگیز، واریز سودهای اولیه، ورود حجم اولیه سرمایه به طرح از طرف سرمایه گذاران ناآگاه و در نهایت؛ فروپاشی طرح. شکاک باشید، تحقیق کنید، روی احساساتتان کنترل داشته باشید و اجازه ندهید پیشنهادات وسوسه‌انگیز در تصمیم‌گیری دخالت کنند.