نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟

مقاله درک مالی رفتاری و قدرت جمع در حرکات بازار

درگیری بی وقفه بازار سهام در طول روز بین گاوها و خرس ها همان چیزی است که نهایتا صعود یا نزول بازار را رقم می زند. صرف نظر از سبک تحلیل یا سیستم مورد استفاده معامله گران، هدف اصلی از تلاش های تجاری همه معامله گران درک میزان کنترل گاوها یا خرس ها در بازه های زمانی مشخص و پیش بینی این مسئله است که کدام یک قدرت را در آینده دور یا نزدیک در دست می گیرد.

دانشی را که به طور خاص به جهت‌ گیری‌ های رفتاری انسانها در بازارهای مالی می پردازد مالی رفتاری گفته می شود. این دانش به بررسی فاکتورهایی مانند ترس، احساسات، خطاهای فکری و ذهنی، جهت‌گیری‌ ها و سوگیری های رفتاری و … که در روندهای بازار تأثیرگذار است را بررسی می‌کند.

در این مقاله تمرکز ما روی حرکت جمعی یا همان حرکت گله ای می باشد و شما را با ریسک های این مدل از رفتارهای جمعی آشنا می کنیم. متأسفانه، تمایل طبیعی معامله گران به “دنبال رو جمع شدن” اغلب مانع از درک آن ها از میزان اهمیت کنترل گاو ها و خرس ها در حرکات بازار می شود. در اینجا قصد داریم نگاهی بیاندازیم به اینکه چگونه روانشناسی بازار و امور مالی رفتاری به صورت جمعی بازارهای صعودی و نزولی را به پیش می برد.

مطالب کلیدی این مبحث

◼ در حالی که معامله گران معمولاً خودشان را درجایگاه یک تصمیم گیرنده ی مستقل و بی غرض می بینند، اما همه آنها اغلب تحت تاثیر و وسوسه پنهانی روانشناسی جامع تر بازار قرار دارند.

◼ رفتار جمعی در بازارها از قرن ها قبل شناخته شده است، حباب های اقتصادی مختلف مانند حباب گل لاله معروف هلندی علت آن قدرت جمع بود. (مترجم: جنون گل لاله به دوره‌ای در عصر نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ طلایی هلند مابین سال‌های ۱۶۳۴ تا سال ۱۶۳۷ میلادی گفته می‌شود که قیمت برای پیاز گل لاله که تازه معرفی شده بود به سطح فوق‌العاده بالا افزایش پیدا کرد و سپس به ‌طور ناگهانی سقوط کرد جنون گل لاله اولین حادثهٔ حباب اقتصادی و یکی از سه حباب اقتصادی بزرگ در تاریخ معاصر اروپا به‌شمار می‌آید).

◼ رفتار گروهی (گله ای) می تواند باعث ایجاد خرید و فروش های زیاد و بی اساس در بازار شود که اغلب فاقد پشتوانه بنیادی درتوجیه حرکت قیمت هستند.

جنون جمعی در مالی رفتاری

بازار از یک نظر، جمع بی نظم افرادی است که تنها هدف مشترک آنها تعیین وضعیت اقتصادی آینده یا تشخیص تعادل قدرت بین خوش بین ها (گاوها) و بدبین ها (خرس ها) است و به این وسیله از معاملات انجام شده امروز که در آینده نتیجه می دهد سود کسب کنند. با این حال، مهم است که بفهمیم جمع متشکل از افراد مختلفی است که هر یک مستعد احساسات رقابتی و متضاد هستند. خوش بینی و بدبینی، امید و ترس همه این احساسات می تواند در یک معامله گر در زمان های مختلف یا در چندین معامله گر یا گروه به طور همزمان وجود داشته باشد.

در هرمعامله ای، هدف اصلی این است که مفهوم این احساسات آنی جمع را درک کنیم، در نتیجه روانشناسی جمعی بازار را ارزیابی کنیم.

کتاب مشهور چارلز مک کی با نام، “توهمات غیرعادی عموم و جنون جمعی”، شاید تنها کتابی است که بیشترین بحث را راجع به این پدیده دارد. از حباب گل لاله هلندی در قرن هفدهم گرفته تا بیشترین حباب های اقتصادی آن زمان را بررسی می کند.

و موضوع آن یک داستان آشنا است: بازار پایدار صعودی در برخی کالاها، ارز یا سهام باعث می شود که عموم مردم باور کنند که این روند پایانی ندارد. این تفکر خوش بینانه بقدری افزایش و گسترش پیدا می کند که تبدیل به نوعی سرخوشی بیش از حد و جنون در جمع می گردد، در حالی که وام دهندگان نیز هیزم به این آتش می ریزند.

سرانجام، ترس در سرمایه گذاران رخنه می کند چون بنظر آنها بازار به اندازه تصور اولیه قوی نیست. مطمعنا، هنگامی که ترس به وحشت فروش تبدیل می شود، بازار خود به خود فرو می ریزد، مارپیچی خطرناک ایجاد می کند که بازار را به نقطه ای کمتر از قبل از شروع شیدایی می رساند و بهبود آن سالها طول می کشد.

درک رفتار گله ای (گروهی) در مالی رفتاری

رفتار گله ای بیانگر رفتاریست که افراد در یک جمع بدون تفکر و بدون برنامه ریزی قبلی انجام می دهند و صرفا از عملکرد گروه تبعیت می کنند در اقتصاد چنین رفتاری بسیار دیده می شود. در این مواقع افراد معمولاً آرام و منطقی وقتی آشکار می شود که اطرافیانشان به طور جمعی در حال انجام رفتار خاصی هستند آنها نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. کسانی که رفتار انسانی را بررسی می کنند، بارها دریافته اند که ترس از دست دادن فرصت برای گرفتن سود در افراد، بیشتر و ماندنی تر از ترس ضرر کردن است. در سطح بنیادی، این ترس جاماندن یا شکست زمانی که دوستان، اقوام و همسایگانشان سود کلان می برند، باعث وسوسه ی شدید انبوه مردم می شود.

ذاتاً، انسانها می خواهند بخشی از جامعه افرادی باشند که دارای هنجارهای مشترک فرهنگی و اقتصادی هستند. با این وجود، افراد هنوز هم فردیت خود را قدر می دانند و نسبت به رفاه خود حس مسئولیت دارند. گاهی اوقات معامله گران فریب رفتار توده را می خورند مثلا در بالاترین نقطه یک رالی صعودی اقدام به خرید می کنند و یا اینکه در پایین ترین نقطه بازار پیاده می شوند. امور مالی رفتاری این گونه حرکات را ناشی از گرایش طبیعی انسان به تأثیرپذیری از اجتماع می داند که علت آن ترس تنها ماندن یا ترس از دست دادن است.

یکی دیگر از عوامل محرک رفتار جمعی، تمایل ما به جستجوی رهبری است که بیان کننده میانگین نظر جمع باشد (چون فکر می کنیم اکثریت رفتار درستی دارند) یا در قالب چند نفر اصلی که بنظر می رسد به واسطه توانایی عجیب شان در پیش بینی آینده رفتار جمع را هدایت می کنند.

در زمان عدم اطمینان (و چه چیزی نامطمئن تر از انبوه انتخاب هایی که در عالم معامله گری روبه روی ماست)، ما به رهبری قدرتمند برای راهنمایی رفتارمان و ارائه الگوهایی برای دنبال کردن متکی هستیم. رهبرهای به ظاهر دانای کل بازار از نمونه مواردی هستند که ادعا می کنند به عنوان رهبر همه چیزدان جمع در همه حال ایستادگی می کنند، اما سرانجام که جزر و مد جنون خرید و فروش به پایان می رسد، زود تر از بقیه فرو می ریزند.

انتخاب راه درست

با توجه به قدرت غافلگیر کننده جمع و تمایل به ادامه روند برای مدت زمان طولانی، یک معامله گر منطقی با یک معما روبرو است: آیا آنها موج توده مردم را دنبال کنند یا از بازی جمع خارج شوند با این فرضیه که تصمیمات فردی و تحلیل هایشان بر جنون جمع پیروز خواهد شد؟ راه حل این مشکل در واقع کاملاً ساده است: وقتی نظرجمعی با تحلیل شما مطابقت پیدا کرد جمع را دنبال کنید، و وقتی نظر جمع برخلاف تحلیل شما شد، از بازار خارج شوید! هم پیروی از جمعیت و هم بیرون رفتن، چالش های منحصر به فرد خود را می طلبند.

خطرات دنبال رو جمع بودن

کلید موفقیت پایدار در معامله گری، ایجاد یک سیستم مستقل فردی است که ویژگی های مثبت تحلیل پژوهشی، غیرعاطفی ، عقلانی را با اجرای اصولی و منظم ارائه دهد. این انتخاب، به علاقه خاص هر معامله گر به نمودار و تحلیل تکنیکال بستگی خواهد داشت. اگر واقعیت بازار با اصول سیستم معامله گر هم سو باشد، برای او معامله به یک حرفه موفق و سودآور تبدیل می شود.

بنابراین موقعیت ایده آل برای هر معامله گر آن است که هماهنگی زیبا بین حرکت جمعی بازار و سیستم تحلیلی شخصی اش برای کسب سود ایجاد کند. یعنی زمانی که افکار عموم سیستم تحلیلی شما را تأیید کرده اند و احتمالاً همان موقعیتی است که بالاترین سود شما در کوتاه مدت بدست می آید.

اما با این حال در میان مدت و بلند مدت می تواند نابود کننده نیز باشد. زیرا با تأیید تحلیلش، معامله گر یک احساس کاذب امنیت پیدا می کند. سپس معامله گر با زیرکی و سرسختانه به خرد جمع می پیوندد، از سیستم فردی اش دور می شود و اعتبار زیادی به تصمیمات دیگران می دهد. به ناچار، زمانی پیش خواهد آمد که رفتار جمعی از جهتی که سیستم تحلیلی معامله گر ارائه می دهد، متفاوت می شود و این درست زمانی است که معامله گر باید توقف کند و پوزیشن معاملاتیش را ببندد. مثل همیشه، دور شدن از سیستم ممکن است برای مدتی مثمر ثمر باشد، اما در دراز مدت، این رویکرد فردی، منظم و تحلیلی است که بر پیروی کورکورانه از اطرافیان پیروز می شود.

حرکت مخالف جمع

یک معامله گر بهترین تصمیم ها را زمانی می گیرد که یک برنامه مکتوبی داشته باشند که دقیقاً شرایط ورود و خروج را مشخص کند. این شرایط ممکن است کاملا از خرد جمعی نشات گرفته شود و یا ممکن است بدون توجه به جهت حرکت جمع باشد. و مواقعی پیش می آید که سیستم معامله گر سیگنالی را صادر می کند که دقیقاً مخالف جهت حرکت جمع باشد. در این وضعیت اخیر است که یک معامله گر باید بسیار محتاط باشد.

تا حدی، جمع هرگز در کوتاه مدت اشتباه نمی کنند. محتاط بودن، یا داشتن تفکر خلاف جمع، استراتژی بسیار بهتری نسبت به تسلیم شدن در برابر ذهنیت لمینگی است (فراچارت: انگلیسی lemmings، لمینگ یا رفتار لمینگی اصطلاحی منتقدانه به سرمایه گذاری است که ذهنیتی به اصطلاح جوگیرانه دارد و بدون تحلیل شخصی اقدام به سرمایه گذاری می کند که اغلب منجر به ضرر می گردد)، به ویژه هنگامی که به نظر می رسد شور و نشاط غیر منطقی بازار را فرا گرفته است. خوش بینی شدید با اوج بازار همزمان است و بدبینی شدید در پایین ترین حد بازار عموما دیده می شود. نکته واضح این است که این افراط ها در بازار تنها پس از اتفاق افتادن قابل شناسایی است. به عبارت دیگر، ادراک ماموقع است.

معامله گر زیرک و دانا می داند که زمان فروش وقتی است که قیمت ها بسیار بالاتر از بنیاد است و زمان خرید وقتی است که قیمت ها بسیار پایین تر از حد منطقی است. خوشبینی شدید را باید در یک مسیر نزولی مشاهده کرد و بدبینی شدید باید در مسیر صعودی دیده شود، که برعکس طرز فکر جمع است.

وقتی جمع در جهتی حرکت می کند که مغایر با سیستم معامله گر است، بهترین تصمیم خارج شدن است! به عبارت دیگر، معامله گر باید چه با سود چه با ضرر خارج شود و در حاشیه منتظر بماند تا زمانی که سیگنال مثبتی دوباره توسط سیستم صادر شود.

ما نمی توانیم همه چیز را کنترل کنیم

اگرچه ضروری است، اما دقت زیاد در بازار نمی تواند شما را از همه چیز نجات دهد. مطالعات نشان داده است که سرمایه گذاران بیشتر تحت تأثیر رویدادهای جاری مانند اخبار بازار، رویدادهای سیاسی ، درآمد و غیره قرار دارند و سرمایه گذاری بلند مدت و بنیاد اقتصادی را نادیده می گیرند.

بعلاوه، اگر حرکتی در یک جهت شروع شود، با گذر زمان و شتاب گرفتن سرمایه گذاران بیشتری را جذب می کند. تأثیر چنین رفتار لمینگی در سالهای اخیر بیشتر شده است که دلیل آن انبوه اخبار هیجان انگیز مالی، اقتصادی و سایر مواردی است که حساسیت سرمایه گذاران محتاط را برمی انگیزاند. گسترش رسانه های اجتماعی به طور حتم بر روانشناسی سرمایه گذاران تأثیر می گذارد و باعث خلق این لمینگ می شود.

چند سوال متداول در رفتار جمعی

◼ روانشناسی توده و رفتار جمعی در بازارها به چه معناست؟

زمانی که به مردم حرص و ترس غلبه می کند این حس در بازار شیوع پیدا می کند و هم زمان واکنش های عجله ای و بیش از حد ممکن است رخ دهد که قیمت های واقعی را بهم می ریزد. به دلیل طمع، حباب های قیمتی حتی فراتر از بنیاد بالا می روند. و بخاطر ترس، فشار فروش می تواند نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ به درازا بکشد و قیمت ها را تا جایی که ممکن است کاهش پیدا می کند.

◼ چگونه می شود از قربانی جنون جمع شدن جلوگیری کرد؟

بهترین راه این است که تصمیمات سرمایه گذاری را بر اساس معیارهای بی غرض و صحیح بگیرید و اجازه ندهید احساسات بر شما غلبه کنند. روش دیگر اتخاذ یک استراتژی خلاف گرایی است که طبق این استراتژی وقتی بقیه وحشت دارند خرید کنید – سهام را در حالی که همه “به حراج” گذاشته اند بردارید و وقتی سرخوشی به حباب تبدیل شد بفروشید. در پایان، این در ذات انسان است که بخشی از جمع باشد و برای همین مقاومت دربرابر تمایل به انحراف از برنامه سخت است. مشاوران سرمایه گذاری راه های خوبی برای دور نگه داشتن شما از دست زدن های بی مورد به سرمایه گذاری هایتان ارائه می دهند.

◼ آیا روانشناسی خرد جمعی در بازارها موضوع جدیدی است؟

خیر. “جنون جمع” در نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ بازارها قرن ها قبل به اثبات رسیده ، و این حباب های سوداگرانه و شیدایی های بازار در طول تاریخ مشاهده شده است.

سخن آخر

تجسم کنید، آن لحظه ای را که یک فرصت مطمئن سود گرفتن را از دست داده اید، از لحاظ روانی سخت ترین و دردناک ترین وضعیتی است که در شغل معامله گری خود با آن روبرو خواهید شد. در واقع، حس سود از دست رفته بسیار بیشتر از ضرر کردن می تواند سخت باشد. این شاید پارادوکس نهایی معامله گری باشد، آنقدر که غریزه ذاتی انسان و تمایل او به همرنگ جماعت شدن وضعیتی است که بسیاری از معامله گران را به نابودی مالی کشانده است. هرگز با قدرت جمع مبارزه نکنید، اما همیشه از نحوه ارتباط تصمیمات شخصیتان به قدرت کسانی که اطرافتان هستند آگاه باشید.

انتشار : سایت فراچارت / مترجم: سمانه رحیمی / منبع: Investopedia

تاثیر نوسان متغیر‌های مالی بر رفتار معامله‌گری

اقتصاد ایرانی: «دانش مالی رفتاری» معتقد به وجود ردپای روش های روانشناسی در بازار و تصمیمات سرمایه گذاران است، در واقع این دانش مالی سعی دارد با مطالعه همزمان جامعه شناسی، روانشناسی، رفتارشناسی، الگوهای تصمیم گیری و مدل های رفتاری به پیش بینی روند و جهت حرکت قیمت ها بپردازد. بر این اساس برخی در تلاش هستند تا با گذاشتن سرپوشی بر احساسات و هیجانات بازار، آن را نشانه یی از عدم تکامل بورس در جامعه کنونی سهامداران عنوان کنند .

به گزارش تعادل، اما حقیقت آن است که به اعتقاد اولسن، «دانش مالی رفتاری» تلاش نمی کند که رفتار عقلایی را تعریف کند یا به تصمیم گیری، برچسب تورش یا اشتباه بزند، بلکه به دنبال فهم و پیش بینی بازار مالی مبتنی بر فرآیندهای تصمیم روانشناسی است .

بر این اساس یکی از عواملی که می تواند موجب رشد بازار و تاثیر گذاری آن بر صنایع باشد افزایش نرخ دلار است. افزایش نرخ دلار در بازار از ۳۸۹۰ تومان به ۴۰۷۰ تومان و از طرفی افزایش نرخ ارز دلار مبادلاتی موجب شده است که چشم انداز قیمت دلار در میان مدت مثبت باشد و با توجه به نشانه های رشد نرخ ارز می توان انتظار داشت که قیمت دلار تا پایان سال تا محدوده ۴۳۰۰ تومان افزایش یابد .

حمیدرضا مهرآور، مدیرعامل کارگزاری بانک سامان ضمن بیان مطلب فوق به سناگفت: در بازارهای کالایی افزایش نرخ اوره به محدوده های ۲۷۰ دلار و رشد آن در طول دو ماه گذشته و از طرفی افزایش قیمت متانول و رسیدن آن به محدوده ۳۳۰ دلار موجب شده که چشم انداز سود آوری گروه پتروشیمی وابسته به این محصولات نیز افزایش یابد .

وی ادامه داد: این عامل در کنار افزایش نرخ ارز می تواند منجر به گزارش های مثبتی برای این گروه بازار شود. انتظاری که می توان در گزارش های 9 ماهه و آخر سال نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ برای شرکت ها با تعدیل مثبت همراه باشد. مدیرعامل کارگزاری بانک سامان افزود: ریسک سیستماتیکی که باید برای این گروه بازار یا شاید برای بسیاری از گروه های بازار مد نظر داشت ریسک تک نرخی شدن نرخ ارز است که باید مد نظر فعالان بازار قرار گیرد .

مهرآور تاکید کرد: در گروه پالایشی هم افزایش قیمت نفت و از طرفی نرخ دلار می تواند شرایط مناسبی به وجود آورد اما این نکته را هم باید نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ در نظر داشت که قیمت گذاری و تعیین نرخ برای محصولات پالایشگاه ها توسط شرکت پالایش و پخش انجام می گیرد و بعضا مشاهده شده است که تعیین نرخ هیچ گونه همبستگی با تغییرات قیمت نفت ندارد .

وی با طرح این سوال که با همه توضیحات داده شده پرسش اصلی این است که چرا با توجه به شرایط مناسب قیمتی برای بسیاری از شرکت ها، برخی سرمایه گذاران با دید کوتاه مدت و نوسان گیری به بازار نگاه می کنند، گفت: به نظر پاسخ این سوال را باید در ریسک سیاسی موجود در کشور دید. در حال حاضر دولت و مجلس امریکا در حال رایزنی بر وضع تحریم های جدید برای ایران هستند و همین موضوع موجب شده است که برخی از سرمایه گذاران با احتیاط معاملات را دنبال کنند و برخی دیگر صرفا نظاره گر بازار باشند تا شرایط تایید برجام بطور کامل تعیین شود .

ارزش گذاری ارزان شرکت های بورسی

بررسی ها نشان می دهد علاوه بر ارزش گذاری ارزان شرکت های بورسی، هنوز همه شرکت های مهم و بزرگ کشورمان وارد بازار سرمایه نشده اند. مهرآوربا بیان مطلب فوق گفت: در بسیاری از منابع علم مالی، بازار سرمایه شریان، نبض، دماسنج و قلب اقتصاد کشور نامیده می شود؛ یکی از دلایل اعطای این لقب این است که بسیاری از شرکت های مهم این بازار در اقتصاد کشور فعال بوده و تنوع شرکت های نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ پذیرفته شده به گونه یی است که وضعیت اقتصاد را همین شرکت ها رقم می زنند. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه یکی از شاخص های بررسی سلامت بازار سرمایه، نسبت ارزش بازار بورس به تولید ناخالص داخلی کشور است، افزود: این نسبت که در دنیا به Stock Market Capitalization To GDP Ratio معروف است، وضعیت بازار سرمایه را نسبت به اقتصاد کشور نشان می دهد .

مهرآور اضافه کرد: این شاخص را که «وارن بافت» سرمایه گذار مشهور بورس ابداع کرده ( این نسبت در دنیا به Buffett Indicator شناخته می شود ) نشان می دهد چه مقدار از تولید ناخالص داخلی کشور توسط بورس آن کشور نمایندگی می شود .

این کارشناس مالی ادامه داد: البته تحلیلگران در دنیا اعلام می کنند که هر گاه این نسبت بزرگ تر از یک باشد نشان دهنده ارزش گذاری زیاد بازار سرمایه و طبیعتا نسبت های کوچک تر از یک، نشان دهنده زیر ارزش بازار بودن بورس های کشور است. وی گفت: به عنوان مثال، در امریکا مجموع ارزش بازار شرکت های پذیرفته شده در بورس های اوراق بهادار ۲۶ هزار و ۷۶۴ میلیارد دلار است که ۱.۳۷ برابر رقم جی. دی. پی (GDP) این کشور است. مهرآور افزود: در کشورمان مجموع ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران که همه شرکت های پذیرفته شده در بازار سرمایه را شامل می شوند معادل ۴۱۰ هزار میلیارد تومان و به عبارتی اندکی بالاتر از ۱۰۰ میلیارد دلار است که این رقم حدود یک چهارم تولید ناخالص ملی کشور است .

وی خاطرنشان کرد: مقایسه این ۲ شاخص در ۲ کشور نشان می دهد هم ارزش گذاری شرکت های بورسی ارزان صورت گرفته و همچنین هنوز همه شرکت های مهم و بزرگ کشورمان وارد بازار سرمایه نشدند. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: همچنین این شاخص نشان می دهد که اقتصاد کشورمان می بایست به سمت عمق بخشیدن بیشتر در بازار سرمایه حرکت کند .

سوگیری رفتاری جزئی جدانشدنی از معاملات

در این میان سیاوش صبور کارشناس بازار سرمایه ازسوگیری های رفتاری در بازار بورس تهران را مورد اشاره قرار داد که در بازار سرمایه، گروهی از این رفتارها به شکل معناداری با یکدیگر هم پوشانی دارند. صبور با اشاره به اینکه سوگیری های رفتاری جزئی جدانشدنی از معاملات است گفت: کنترل محرک های خارجی می تواند تا حد زیادی سوگیری های ناشی از احساسات و تصمیمات افزایش دهنده ریسک را کنترل و تکیه بر معاملات تصادفی را در بورس کاهش دهد .

به گفته صبور؛ از دید باربر و اودین، اعتقاد بی اساس افراد در مورد توانایی های شناختی و قضاوت های خود و همچنین تکیه بیش از حد به عقلایی بودن تصمیمات را می توان نیکی از تورش های رایج دانست که به فرا اعتمادی معروف است .

این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: به عبارتی بیشتر مردم خود را از آنچه واقعا هستند، باهوش تر می پندارند و بر این باورند که اطلاعات بهتری نیز در اختیار دارند و این موضوع سبب می شود در مورد توانایی های خود در پیش بینی و هم در مورد دقت اطلاعاتی که در اختیار آنان قرار می گیرد، برآوردی بیش از اندازه داشته باشند. این اعتماد بیش از حد، گاهی در میان تحلیلگران نیز به شکل دیگری ظهور می کند .

وی ادامه داد: در نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ بازار سرمایه با تحلیلگرانی مواجه شده ایم که به دلیل اطمینان بیش از حد به توانایی هایشان، در یک دوره طولانی سرمایه گذاری گیر می کنند، یا با تکیه بر تعدیل سود (غیرواقعی) اقدام به معرفی، خرید و نگهداری افراطی سهم می کنند .

وی ادامه داد: در این سوگیری که کانمن آن را اتکا و تعدیل می نامد، تحلیلگران در بسیاری از موقعیت ها تخمین های خود را با شروع از یک ارزش ابتدایی پیش می برند و فرض تعدیل را برای آن متغیر تا جایی ادامه می دهند که نتیجه حاصل از برآوردها با انتظارات درونی شان معادل گردد و با این اقدام خود و سایرین را در یک چالش حبس می کنند .

اصطلاح دست داغ در بورس

این کارشناس بازار سرمایه در این میان نوع متداول و مهم سوگیری های رفتاری از این دسته که به وفور شاهد آن هستیم را با نام دست داغ معرفی کرد .

به گفته وی؛ تورسکی نخستین بار این اصطلاح را برای افرادی استفاده کرد که موفقیت هایشان را به ویژگی های ذاتی خود و شکست ها را به عوامل بیرونی نسبت می دادند .

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اصطلاح دست داغ در مسابقات بسکتبال و بیسبال به کار می رفت و هرگاه بازیکنی در بسکتبال چند پرتاب موفقیت آمیز پیاپی داشت یا در بیسبال موفق به گرفتن توپ ها می شد، در میان تماشاچیان این طور شهرت می یافت که این بازیکن دستان داغی دارد و انتظار داشتند که او در پرتاب های بعدی نیز همچنان موفق باشد .

صبور ادامه داد: تورسکی ثابت کرد که چنین پدیده یی وجود ندارد و پرتاب های بازیکنان بسکتبال تا حدود زیادی تصادفی هستند، ولی خطای دست داغ برای سرمایه گذاران بورسی از آن روز تاکنون هنوز ادامه داشته است و هنوز تصادفی بودن آن برای بسیاری از فعالان قابل پذیرش نیست .

تمایل افراد غیرحرفه ای در بازار سهام

وی دراین میان سلسله تحقیقات «دی بونت» را مورد اشاره قرار دادکه به موجب این تحقیقات مشخص شده که تمایلی در میان افراد غیرحرفه یی بازار سهام وجود دارد که روندهای قیمتی را تشخیص دهند و انتظار تداوم آنها را داشته باشند، در حالی که روندهای مورد انتظار آنها عملا وجود ندارند .

وی اضافه کرد: البته برخی محققین معتقدند که این خطای روانشناسی مختص غیرحرفه ای ها نبوده و حتی سرمایه گذاران حرفه یی نیز با آن روبرو هستند و به همین علت بعضا تصمیمات بسیار خطرناکی اتخاذ می کنند .

صبور اضافه کرد: سرمایه گذاران مبتلا به این سوگیری رفتاری پس از یک دوره سرمایه گذاری موفق، موفقیت خود را ناشی از زیرکی و فراست دانسته و عوامل خارج از کنترل را کاملا نادیده می گیرند که این رفتار می تواند ریسک زیادی به همراه داشته باشد، چرا که سرمایه گذاران به رفتار خود، بیش از حد مطمئن می شوند .

احساس نیاز به یک نظریه جامع

این تحلیلگر بازار سرمایه با علم به تمام این سوگیری ها، از پرسش مبنی بر توصیه به خرید، نگهداری یا فروش یک سرمایه گذاری بر اساس نظریه های کلاسیک یا بر اساس همان خطاها و احساسات پیش گفته شده، به عنوان یک پرسش مهمی یاد کرد که ذهن سرمایه گذاران را درگیر کرده است .

به گفته صبور، احساس نیاز به یک نظریه جامع در این حوزه، در نهایت پژوهش ها را در سالیان اخیر به سمت حوزه جدیدی به نام مالی عصبی هدایت کرده است. بر این اساس پژوهش گران این حوزه، با استفاده از علم اعصاب شناختی به بررسی دلایل رفتارهای تصمیم گیرندگان، از طریق بررسی عملکرد مغز انسان در هنگام تصمیم گیری مالی می پردازند .

وی اظهارداشت: در واقع مالی رفتاری به چگونگی فعالیت و تعامل مردم در فرآیندهای تصمیم گیری مالی و تفسیر این عملیات براساس مفاهیم و نظریه های روانشناسی ایجاد شده می پردازد؛ در حالی که مالی عصبی به بررسی چرایی و چگونگی این رفتارها بر اساس مشاهدات انجام شده در مغز انسان و فعالیت های هورمونی پرداخته است. وی اضافه کرد: به بیان دیگر مالی عصبی به تلفیق علوم روان پزشکی و علوم اعصاب شناختی و مفاهیم مالی برای درک دلایل تصمیم گیری های مالی صورت گرفته پرداخته است. ضمن اینکه نورو فاینانس (NF) با استفاده از علوم اعصاب شناختی به درک چگونگی عملکرد مغز انسان، در هنگام تصمیم گیری می پردازد .

استفاده از ابزارهای نوین

این کارشناس بازار سرمایه یاد آور شد: در علوم مختلف با استفاده از ابزارهای نوین مورد استفاده در پزشکی، می توانیم تغییراتی را که در مغز انسان ایجاد می شود، به شکلی ملموس مشاهده کرد و این امر، درک عمیق تر و پردازش تصمیم گیری مالی را قادر می سازد. همچنین درک عملکرد مغز در زمانی که فرد با گزینه های تصمیم گیری روبرو می شود، به او کمک می کند احساسات و عواطف خود را در آن لحظه کنترل کند .

وی اظهارات نوتسون در مطالعه را مورد اشاره قرار داد که به موجب این مطالعات این محقق معتقد است که حتی محرک های خارجی ضمنی می توانند بر ریسک پذیری مالی اثر بگذارند و این رفتار به واسطه فعال شدن ناحیه خاصی از مغز است .

به گفته صبور؛ مطابق نظریه مالی سنتی افراد همیشه به دنبال گریز از ریسک نیستند و نورو فایناینس هم این موضوع را تایید می کند اما محرک های خارجی می توانند گرایش به ریسک پذیری را در معامله گران به شکلی ملموس افزایش دهند و همین عوامل خارجی می توانند زمینه ساز انواع سوگیری های رفتاری در زمان تصمیم گیری و سرمایه گذاری باشند .

با این تفاسیر و با علم به آنکه سوگیری های رفتاری جزئی جدانشدنی از بازار سرمایه به حساب می آیند، کنترل محیط و عوامل محرک خارجی می تواند تا حد زیادی سوگیری های ناشی از احساسات و تصمیمات افزایش دهنده ریسک را کنترل کند و تکیه بر معاملات و سرمایه گذاری های تصادفی را در فعالان بازار کاهش دهد .

آیا ایرانیان عقلایی رفتار میکنند؟ نسخه متنی

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

آیا ایرانیان عقلایی رفتار میکنند؟ - نسخه متنی

محمدصادق حسینی

آدرس پست الکترونیک گیرنده :

آدرس پست الکترونیک فرستنده :

نام و نام خانوارگی فرستنده :

پیغام برای گیرنده ( حداکثر 250 حرف ) :

کد امنیتی را وارد نمایید

اندازه قلم

حالت نمایش

روز نیمروز شب ➟ جستجو در لغت نامه

آيا ايرانيان عقلايي رفتار ميکنند؟

بسيار ديده ايم و شنيده ايم که برخي از افراد، خصوصا مسئولان امر و بالاخص پاره اي از اقتصاددانان در کشور ما، ادعا کرده اند؛ که رفتار مردم ايران با رفتار کليشه اي انسان اقتصادي در تئوريهاي اقتصادي سازگاري ندارد.البته آنها با ذکر برخي از شواهد رفتاري در جامعه ايران چنين نتيجه اي را عنوان مي کنند. و بر اين اساس بيان مي دارند که چون الگوهاي رفتاري ايرانيان با الگوي رفتاري انسان اقتصادي سازگاري ندارد، بنابراين تمامي و يا اغلب متفرعات و نتيجه گيريهايي که توسط تئوريهاي اقتصادي و درعلم اقتصاد گرفته مي شود، چون مبتني بر رفتارشناسي چنان انساني است، بنابراين براي تحليل رفتارهاي اقتصادي در جامعه ما حائز اهميت نيست! برخي از اين اقتصاددانان بومي حتي ادعا کرده اند که براي تجزيه و تحليل هاي رفتار اقتصادي در جامعه ايران بايد علم اقتصاد بومي شود!!(هرچند بيش از هر جاي ديگري، اين سخنان در کلاس هاي درس و نزد دانشجويان و خصوصا دانشجويان دوره کارشناسي بيان مي شود!) بر اين اساس با ذکر چند مثال کوتاه به بررسي اينگونه سخنان مي نشينيم.

Top of Form

مدير سايت / فارغ التحصيل مهندسي علوم و صنايع غذايي از دانشگاه شهيد چمران اهواز

شايد بهتر باشد از بحث جذاب يا بقول برخي تراژدي نرخ بهره و سپرده هاي بانکي شروع کنيم.. توسط برخي از اقتصاددانان کشور ما ، نتيجه گيري شده است که با توجه به عدم تناسب نسبت سپرده هاي بانکي با نرخ سود سپرده گذاري در ايران ، اگر نرخ سود به حدي بسيار پايين تر از سطح بازاري خود کاهش يابد، نه تنها مشکلي در اقتصاد کشور به وجود نمي آيد، بلکه اثرات بسيار مطلوبي هم در کاهش نرخ تورم و . خواهد گذاشت! و يا اينکه مردم کشور ما برعکس مردم ساير کشورها به جاي آنکه پس اندازهاي مثلا بانکي داشته باشند ، پس انداز خود را در قالب وسايل ماندگاري همچون فرش و طلاجات و . نگاه مي دارند ، تا اين وسايل را در صورت لزوم و به موقع مناسب بتوانند به زخم زندگي بزنند و اين از خصوصيات فرهنگي مردم کشور ماست! و دليل اين امر را هم اين عنوان مي کنند که اقتصاد و رفتارهاي اقتصادي مردم ما با رفتارهاي اقتصادي مردم کشورهاي ديگر و بطور کلي با رفتار کليشه هاي تئوريک اقتصادي بکلي متفاوت است! اصولا هيچ الزامي وجود ندارد که مردم ما در چارچوب چيزي که در حوزه دانش تئوريک و متصلب اقتصادي به آن عقلانيت رفتاري گفته ميشود عمل نمايند!!

رفتار مردم در اقتصاد ايران منطبق با رفتار اقتصادي انسان عقلايي براحتي قابل تحليل است. و مردم جامعه ما هم همانند يک انسان عقلايي، بگونه اي کاملا عقلايي رفتار مي کنند. اما عاملي بيروني سبب تغيير و انحراف نمودها و تظاهرات رفتارهاي عقلايي مردم بصورتي غيرعقلايي و غير قابل تحليل در چارچوب عقلانيت مطرح در علم اقتصاد شده است.

اين نتيجه گيري ها شايد منطبق بر واقع باشند و صرفا توانسته باشند واقعيت را تشريح نمايند، اما در ريشه شناسي و علت يابي براي اين گونه رفتارها، دچار اشتباه فاحشي شده اند. و آن اينست که به جاي آنکه به تحليل اين گونه رفتارها، عناصر بوجود آورنده و دلايل وجودي و وجوبي آنها بپردازند و يا اين که در قالب يک تئوري ، اين مشاهده را توضيح دهند. واقعيت خام پردازش نشده را، بعنوان ابزار نتيجه گيري اقتصادي مطرح کرده و بقولي گنجشک را بجاي قناري قالب کرده اند .( در اينجا براي پرهيز از بحث ها و چالش هاي روش شناسي ، به تبعات و اصول روش شناسي اين گونه مشاهده پرداخته نمي شود.)

اما مشکل در نحوه توضيح اين گونه رفتارها و منطبق نبودن اين رفتارها با الگوهاي مسلط اقتصادي در چيست ؟ آيا اين اکثر الگوهاي اقتصادي هستند که بايد تغيير نمايند ، تا بتوانند واقعيت جامعه ايران را تحليل کنند ؟

آيا امکان ندارد که رفتار مردم اين ديار هم در چارچوب علم اقتصاد موجود قابل تحليل باشد و يا بعبارت درست تر؛ عقلايي باشد ، اما نمودها و تظاهرات اين رفتارهاي عقلايي ، به گونه اي نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ اينچنين غير عقلايي ظاهر گردد؟

پاسخ من به اين پرسشها اينست که رفتار مردم در اقتصاد ايران منطبق با رفتار اقتصادي انسان عقلايي براحتي قابل تحليل است. و مردم جامعه ما هم همانند يک انسان عقلايي، بگونه اي کاملا عقلايي رفتار مي کنند. اما عاملي بيروني سبب تغيير و انحراف نمودها و تظاهرات رفتارهاي عقلايي مردم بصورتي غيرعقلايي و غير قابل تحليل در چارچوب عقلانيت مطرح در علم اقتصاد شده است. بعبارت ديگر، هر چند مردم عقلايي رفتار کرده اند ، اما سياست اقتصادي دولت بگونه اي بوده است که رفتار عقلايي مردم ، نتيجه اي غير عقلايي و غيرقابل تحليل اقتصادي داده است. با توضيح و تبيين دو ايراد ذکر شده ، سعي مي کنم موضوع را روشنتر سازم.

با عنوان مثال، در مورد نرخ سود سپرده گذاري و عدم تناسب مقدار سپرده گذاري با اين نرخ، که به عقيده برخي از کارشناسان اقتصادي مويد عدم رعايت رفتار کليشه اي اقتصادي در ميان مردم ما مي باشد، بايد متذکر شد که اولا، در طول 3 دهه گذشته هر روز بيش از پيش، بر حجم نقدينگي در اقتصاد کشور افزوده شده است. ثانيا، از سوي ديگر، بغير از بازار واسطه هاي مالي يعني بانکها ، ساير بازارها، به علت سياستهاي مداخله جويانه دولتها يا از بين رفته اند و يا دچار نوسانات و مشکلات ساختاري عديده اي گشته اند، بطوري که براي سرمايه گذاري مطلوب اقتصادي، نامطمئن و نامناسب شده اند. و يا توسط سياستهاي گوناگون دولتي ، دچار عدم توازن ها و عدم تعادلهاي بسياري شده اند. بگونه اي که (حداقل) براي اشخاص ريسک گريز که اکثريت جامعه را تشکيل مي دهند ، به لحاظ اقتصادي غير قابل اعتماد و غير قابل سرمايه گذاري گرديده اند. استثنائاتي همچون بازار بورس و بازار مسکن ، تنها در کوتاه مدت توانسته اند نقش خود را در اقتصاد بازي کنند و عملا محيط هايي براي سودا گري هاي کوتاه مدت بوده اند. پس مشخص است که طبق تحليل موجود اقتصادي؛ در اين شرايط با وجود تغييرات نرخ سود سپرده گذاري، نبايد مقدار و ميزان سپرده ها در يک روند کلي ، دچار کاهش شده باشد، چرا که عملا، جايگزين مطمئني براي سپرده گذاري وجود نداشته است. و مردم عملا ريسک ناشي از سرمايه گذاري در بازار غير رسمي را جايگزين سود اندک ولي با ثبات بانکها نکرده اند. ولي ممکن است، نرخ سود با کاهش هاي دستوري که اخيرا متحمل گرديد، در يک فرآيند اقتصادي مو جب شود تا خطرات ناشي از ريسک ديگر بازارها با توجه به سوددهي آنها، توسط مردم، جايگزين سپرده گذاري در بانک ها شود وحتي ممکن است با وجود حجم عظيم افزايش در نقدينگي، علاوه بر اينکه افزايشي را در سپرده گذاري در بانک ها شاهد نيستيم، بلکه از حجم سپرده گذاري ها هم کاسته شود. (که اين امر مخاطرات اقتصادي بسياري را به بار خواهد آورد که با توجه به محدوديت اين مقال، به آنها پرداخته نمي شود.) و مردم کاملا منطبق بر عقلانيت موجود در علم اقتصاد رفتار کرده اند.

در موارد ديگر هم مي توان به همين گونه به تحليل نشست. بطور مثال در خصوص عدم وجود پس اندازهاي مالي در ميان مردم ما و کلا کم بودن نرخ پس انداز يا ميل نهايي به پس انداز در ايران، مي توان به اين گونه استدلال نمود؛ که هنگامي که نرخ سود سپرده گذاري يا همان نرخ ترجيح مصرف آتي به مصرف فعلي در کشور تا اين حد پايين است. و اين نرخ با دستورهاي دولتي، در اين مدت طولاني، پايين نگاه داشته مي شود و تورم بالاتر از اين نرخ است ، و به بيان اقتصادي آن ؛ نرخ بهره حقيقي منفي است. طبيعي است که مردم پس اندازهاي نقدي و پولي اشان را با نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ سرمايه گذاري در کالاهاي بادوامي همچون طلاجات و فرش و. که بعلت تورم احتمالا بسيار رشد خواهند کرد، جايگزين نمايند و اين نه تنها نشان دهنده ناکارآمدي علم اقتصاد و آموزه هاي اقتصاد آزاد نيست ، بلکه کاملا مويد آنست و نشان مي دهد که اقتصاددانان (بهتر است بگوييم؛سياستمداران اقتصاددان) در اين کشور تا چه حد از آموزه هاي علم اقتصاد دور شده اند و به کشور و به علم اقتصاد ، جفا کرده اند.

* در اين مقاله، منظور از عقلايي رفتار کردن ، رفتار در چارچوب انسان اقتصادي، يا به عبارت صحيح تر و بقول گري بکر، رفتار انساني هدفمدار در جهت بيشنه سازي است

منتخب سردبیر

حراج ناپیوسته و حراج پیوسته چیست و چه تفاوتی دارند؟

حراج ناپیوسته و حراج پیوسته دو مفهوم رایج در بازار بورس و فرابورس هستند که ممکن است پیش‌تر آن را شنیده باشید. اما آیا معنی این دو عبارت را می‌دانید؟ به هنگام…

پیش‌گشایش در بورس؛ وقتی سهامداران زنبیل خود را در صف می‌گذارند

هر یک از بازارهای مالی زمان مشخصی برای معاملات خود دارند. اما این به آن معنا نیست که نمی‌توان پیش از آغاز ساعات معاملاتی، سهام خرد و فروش کرد. در بازار بورس،…

شاخص کل مهم تر است یا شاخص کل هم وزن ؟

سوالی که برای اکثریت افراد و فعالان بازار سرمایه وجود دارد این است که آیا شاخص کل معیار خوبی برای ارزیابی وضعیت کلی بازار است یا خیر؟ در این میان جایگاه شاخص…

فرایند کشف قیمت؛ مبنای شفافیت قیمت در بورس

در جریان معامله هر دارایی، طرف خریدار و طرف فروشنده قیمت خاصی را مد نظر دارند. حتی ممکن است قیمت پیشنهادی یک خریدار با خریدار دیگر و قیمت درخواستی یک فروشنده با…

دانش مالی رفتاری چیست؟

دانش مالی رفتاری یا Behavioral Finance یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که تسلط بر آن منجر به کسب نتایج خارق‌العاده‌ای در معاملات و سرمایه‌گذاری می‌شود. افراد زیادی گمان می‌کنند که عوامل موثر…

تحلیل تکنیکال چیست؟ پیش‌بینی آینده بر مبنای گذشته سهام

رویای هر معامله‌گر این است که بتواند روند بازار را درست پیش‌بینی کند. با این که این پیش‌بینی در بسیاری از مواقع درست از آب در نمی‌آید، اما بررسی آینده دارایی‌ای که…

تحلیل بنیادی چیست؟ روشی برای کشف ارزش ذاتی سهام

تا کنون فکر کرده‌اید که سهام یا حتی کالاهایی که می‌خرید، به اندازه قیمتشان ارزش دارند یا نه؟ این پرسش که احتمالا برای بسیاری از شما پیش آمده، به اختلاف میان قیمت…

نوسان‌گیری در بورس؛ کسب سود سوار بر موج نوسان‌های قیمتی

در بازارهای مالی قیمت‌ها هر لحظه در حال بالا و پایین شدن هستند. این نوسان‌ها، عده‌ای از سرمایه‌گذاران را خوشحال و عده‌ای را ناراحت می‌کند. اما گروهی از معامله‌گران وجود دارند که…

احساسات درونی چطور بر معاملات تاثیر می‌گذارند؟

توماس بولکوفسکی (Thomas Bulkowski)، متخصص سرشناس روانشناسی بازار سهام در مقاله‌ای تحت عنوان «چگونه در انجام معاملات مصمم باشیم؟» به نحوه و تاثیر احساسات بر معاملات پرداخته که در این مطلب به…

بورس کالا چیست؟ آشنایی با بازارهای بورس کالا، ابزارها و قراردادهای آن

بازار بورس در سال‌های اخیر بیشتر از قبل شناخته شده است. شاید اگر ۱۰ سال پیش با کسی در مورد بورس صحبت می‌کردیم، کمتر متوجه حرف‌های ما می‌شد. اما حالا (به ویژه…

نرخ سود بانکی متناسب با نرخ تورم کاهش می‌یابد/ ارز امسال تک نرخی می‌شود

ایلنا: رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، کنترل و مهار تورم، اصلاح رابطه مالی دولت و بانک مرکزی، بازگرداندن آرامش به بازار ارز و برقراری انضباط در بازار پول را از جمله موفقیت‌های بانک مرکزی دانست که با تفکر علمی، رفتار عقلایی و برنامه‌ریزی عملیاتی در طول دولت یازدهم به دست آمد.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، ولی‌اله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه نظام بانکی ما شرایط ویژه‌ای را پشت سر می گذارد و انباشتی از مشکلات دهه های گذشته در نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ نظام بانکی کشور وجود دارد، گفت: بهره وری نظام بانکی به چند دلیل کاهش یافته است؛ مطالبات غیرجاری در شبکه بانکی یکی از مشکلات است که خوشبختانه از 15 درصد کل تسهیلات نظام بانکی به 12.5 درصد کاهش پیدا کرده است. 18 درصد از منابع بانکی نیز مطالبات از دولت است و 15 درصد نیز به دارایی های غیرعملیاتی برمی‌گردد و مجموع آن حدود 45 تا 50 درصد کل تسهیلات بانکی است که دارایی منجمد و غیرقابل استفاده است.

سیف درخصوص رقابت مخرب بین بانک ها برای جذب سپرده و افزایش نرخ سود بانکی، تصریح کرد: بانک ها به دلیل عطش زیاد به نقدینگی و پاسخگویی به سپرده گذاران خود با هم رقابت می کنند تا نرخ های سود را افزایش دهند و از این طریق سپرده، جذب کنند. در همین فضا موسسات غیرمجاز نیز به فعالیت خود ادامه می دادند که پس از تلاش های بانک مرکزی این فشار تاحدودی فروکش کرده است.

وی با اشاره به حضور بانک مرکزی در بازار بین بانکی با ارائه منابع محدود که توانست نرخ سود بین بانکی را از 29 به 17 درصد کاهش دهد، افزود: نرخ تورم درحال حاضر 11.2 درصد است و برنامه بانک مرکزی کاهش مستمر آن تا رسیدن به تورم تک رقمی است. همچنین بانک مرکزی درصدد است نرخ سود بانکی را متناسب با نرخ تورم کاهش دهد.

رییس شورای پول و اعتبار با تاکید بر ضرورت تحرک در تولید و رشد اقتصادی با توجه نامگذاری سال جاری به عنوان «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل»، خاطرنشان کرد: فرمایشات مقام معظم رهبری تکلیف ویژه ای را برای نظام بانکی در سال جاری ایجاد کرده لذا اقدامات جدی را در ماه های گذشته انجام دادیم و نشست های مشترکی با وزارت صنعت، معدن و تجارت در این خصوص داشتیم.

رییس کل بانک مرکزی، جهت گیری سال جاری را علاوه بر تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، تمرکز ویژه به بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط عنوان کرد و گفت: بانک مرکزی تمام تلاش خود را برای تخصیص بهینه منابع محدود انجام می دهد. در این خصوص بنگاه های کوچک و متوسط در اولویت امسال است. به گفته سیف، هرچند سهم این واحدها در اقتصاد کم است اما نقش مهمی در اشتغال جوانان ایفا می کنند.

سیف یکسان سازی نرخ ارز را از نوسان‌گیری یا رفتار عقلایی؟ دیگر برنامه های بانک مرکزی در سال 1395 دانست و گفت: بازار دو نرخی ارز فسادآور است و بانک مرکزی امیدوار است در طول سال 95 موضوع یکسان سازی نرخ ارز را عملیاتی کند.

وی افزود: برای ساماندهی بازار نرخ ارز واحد نیازمند ارتباطات بین المللی بانکی کافی هستیم تا سرعت عمل لازم در جابجایی و استفاده از منابع ارزی داشته باشیم.

رییس شورای پول و اعتبار با اشاره به دستاوردهای بانک مرکزی درخصوص نرخ ارز در طول دو سال گذشته، اظهار کرد: در طول دولت یازدهم نرخ ارز روند مطلوبی داشت و از نوسانات شدید دور بود. در واقع بانک مرکزی نمی خواهد نرخ ارز را ثابت نگه دارد بلکه آرامش در اقتصاد و استمرار ثبات نیازمند این است که نرخ ارز با واقعیت های اقتصاد مستمرا تعدیل شود. به همین منظور ما از تجربیات گذشته استفاده کردیم تا روشی انتخاب کنیم کمترین هزینه و بیشترین اثربخشی را داشته باشیم به طوری که در سال اول دولت یازدهم، ما تنها 3 درصد افزایش قیمت ارز داشتیم و در سال دوم نیز این عدد، 5.2 درصد بود که حتی کمتر از تورم است.

رییس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: در طول سال گذشته علی رغم کاهش شدید قیمت نفت و چندبرابر شدن نرخ ارز در برخی کشورهای نفتی و کاهش ارزش پول ملی آنها، کشور ایران از این شرایط دور ماند و شوک ارزی نداشتیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به دستاوردهای برجام و آثار مثبت آن اشاره کرد و گفت: شرایط پس از برجام با شرایط قبل قابل مقایسه نیست و گشایش های فراوانی صورت گرفته است. در حال حاضر بانک مرکزی امکان مانور و اشراف بر تمام منابع خود را پیدا کرده و حساب های جدید با بانک های مختلف در کشورهای مختلف ایجاد شده است. بعضی از کشورهای اروپایی مانند ایتالیا نسبت به دیگران جلوتر حرکت کردند و بانک مرکزی ایتالیا و یونی کریدیت، روابط بانکی مطلوبی با ما دارند و ارائه خدمات، امکان پذیر شده است. البته لازم به اشاره است هنوز تا تحقق تمام تعهدات طرف های غربی فاصله داریم و باید آنها نسبت به انجام تعهداتشان به صورت کامل تسریع کنند.

این مقام مسئول بانک مرکزی افزود: پس از برجام، سریع‌ترین عکس العمل را سوییفت داشت. شبکه سوییفت، فرآیند سه ماهه اتصال مجدد را در دو هفته برای بانک های ما فراهم کرد اما موضوع این بود که برخی بانک های ما مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری در درون خود داشتند و به همین خاطر اتصال مجدد آنها به شبکه سوییفت، زمان بر شد و پس از حدود 1 ماه تمام بانک های ما که قبلا به دلیل تحریم سوییفت آنها قطع شده بود به این شبکه سوییفت متصل شدند.

شتابزدگی در تصویب طرح جدید بانکداری منطقی نیست

ارسلان فتحی پور، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس نهم اقدامات بانک مرکزی در طول سال‌های گذشته را قابل تقدیر دانست و اذعان کرد: بانک مرکزی در طول چند سال‌های گذشته به علت تحریم‌های تحمیل شده به ایران در سخت ترین و حساس‌ترین شرایط به‌سر می‌برد که با سکان‌داری آقای سیف و همکاران ایشان در راس نظام پولی و بانکی کشور، ثباتی که امروز شاهد آن هستیم حاصل شده است.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: کنترل و مهار تورم، ممانعت از بدهکاری دولت و شرکت‌های دولتی، اصلاح رابطه مالی بانک مرکزی و دولت، بازگرداندن آرامش به بازار ارز و ممانعت از دخالت در این بازار و برقراری انضباط در بازار پول از جمله موفقیت‌هایی هستند که بانک مرکزی توانسته است در زمانی اندک با تفکر علمی، رفتار عقلایی و برنامه‌ریزی عملیاتی به انجام رساند.

نماینده شهرستان کلیبر، خدآفرین و بخش هوراند استان آذربایجان شرقی با ذکر مصوبه مجلس در خصوص ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی، خاطرنشان کرد: این مصوبه با ابلاغ مجلس در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته است و بانک مرکزی نیز باید با نهایت جدیت با متخلفان نظام بانکی برخورد کند.

فتحی پور، کاهش نرخ سود را از اهم اقدامات بانک مرکزی در سال‌های اخیر دانست و تصریح کرد: نرخ سود نباید بیشتر از نرخ تورم باشد تا انگیزه کار و سرمایه‌گذاری از مردم گرفته نشود و همچنین نباید خیلی پایین باشد تا میل به پس‌انداز در مردم از بین برود. بانک مرکزی توانسته است با تعیین نرخ سود بانکی هدفمند و بهینه، نظام بانکی را در مسیر درست هدایت کند.

وی به مصوبه اخیر مجلس در خصوص استفاده از پیمان‌های پولی چندجانبه توسط بانک مرکزی اشاره و ابراز امیدواری کرد بانک مرکزی بتواند اقدامات لازم را در این حوزه که از راهکار‌های مقاوم سازی اقتصاد است، انجام دهد.

عثمان احمدی، نماینده مردم مهاباد در مجلس با اشاره به عدم تصویب طرح جدید بانکداری بدون ربا در مجلس نهم، تصریح کرد: منطقی نیست بخواهیم 205 بند از قانون را که نیاز به ماه‌ها بررسی دارد، در طول سه جلسه تجزیه و تحلیل کنیم در نتیجه مواضع دولت و بانک مرکزی کاملا مورد تایید است.

هادی قوامی، نماینده مردم اسفراین نیز در این جلسه ضمن تقدیر از فعالیت های بانک مرکزی در طول دو و نیم سال گذشته، خاطرنشان کرد: با کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی از 29 درصد به 17 درصد، گام مهمی در ارتقای وضعیت اقتصاد کشور برداشته شده است و امیدوارم با هدایت نقدینگی به سمت تولید، دیگر اهداف اقتصادی نیز دنبال شود.

وی به برداشت از دارایی‌های ارزی بانک مرکزی توسط آمریکا اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی نهادی مستقل به‌شمار می‌آید و نباید نگاه دولتی به آن داشت. امیدوارم با اقدامات بانک مرکزی در راستای صیانت و دفاع از دارایی‌های ملی جلوی دست‌اندازی های آتی آمریکا گرفته شود.