مفهوم شاخص در بازار سرمایه


مفهوم شاخص در بازار سرمایه

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

  • 02191004770
  • [email protected]
  • تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / شاخص چیست؟ و معرفی انواع شاخص بورس

شاخص چیست؟ و معرفی انواع شاخص بورس

در این مطلب قصد داریم به بررسی مفهوم و تعریف شاخص و انواع شاخص بورس که شامل : شاخص کل قیمت، شاخص هم وزن،شاخص بازده نقدی،شاخص قیمت و بازده نقدی،شاخص صنعت و شاخص مالی،شاخص سهام آزاد شناور،شاخص بازار اول و بازار دوم،شاخص ۵۰ شرکت برتر،شاخص ۳۰ شرکت بزرگ میشود بپردازیم.

این اطلاعات می‌تواند برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده شود و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده پیش بینی کرد.

شاخص چیست؟

شاخص (Index) در واقع یک معیار آماری می باشد که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نمایان می کند. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش می‌شود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان می‌دهد.

روش اندازه‌گیری هر شاخـص، منحصر به همان شاخـص است بنابراین برای مقایسه دو شاخـص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخـص‌ها را نسبت به‌روز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آن‌ها را.

از شاخـص کل و سایر شاخـص‌های بورس اوراق بهادار تهران می‌توان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد.حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

به بیان ساده تر کلمه شاخص به معنای عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد.

انواع شاخص‌ بورسی در بورس تهران

انواع شاخص‌ بورسی در بورس تهران

در بورس اوراق بهادار تهران شاخص های متفاوتی موجود است که سهامداران از آن ها برای سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام استفاده می‌کنند. انواع شاخص بورسی در بورس تهران عبارتند از:

  1. شاخص کل قیمت
  2. شاخص هم وزن
  3. شاخص بازده نقدی
  4. شاخص قیمت و بازده نقدی
  5. شاخص صنعت و شاخص مالی
  6. شاخص سهام آزاد شناور
  7. شاخص بازار اول و بازار دوم
  8. شاخص ۵۰ شرکت برتر
  9. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

هر یک از مفهوم شاخص در بازار سرمایه شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنا و مفهومی را در بر دارند که براساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به آن شاخص کل هم می‌گویند، یکی از انواع شاخص بورس می باشد که بیان کننده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. توجه داشته باشید که شاخص کل، بیان کننده میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران نیست.

بطور مثال وقتی گفته می‌شود که شاخص کل ۱۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۱۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است.

همچنین در شاخص کل تاثیر شرکت ها بر اساس بزرگی ( تعداد سهام ) و سرمایه آنها است و شرکت های بزرگ که تعداد سهام و معامله بیشتری دارند بسیار تاثیرگذار تر از شرکت های کوچک هستند. در واقع میتوان گفت شاخص کل نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن یکی از انواع شاخص بورس است که در این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس چه کوچک چه بزرگ بطور برابر در محاسبه شاخص بورس کل سهیم هستند.

تفاوت این شاخص با شاخص کل در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است.

بطور مثال وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار کاهش یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رشد کرده است.

در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل بشود اما در شاخص هم وزن شاخص بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکت ها نشان داده می شود نه بر اساس سرمایه بیشتر.

شاخص بازده نقدی (TEDIX)

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد پس وقتی شاخص سود نقدی رو به افزایش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی بیشتری را در مجامع عادی سالیانه بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

اگر شاخص قیمت‌ها ۱ درصد رشد کند، یعنی میانگین قیمت‌های هر برگه سهم به طور میانگین ۱ درصد رشد داشته است. برای کسانی که می‌خواهند از خرید و فروش سهم در کوتاه‌ مدت سود بگیرند، شاخص قیمت‌ها از شاخص کل مهم‌تر است.

در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی ،همان شاخصی است که در رسانه‌ها از آن به‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود.

یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران می باشد این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

شاخص صنعت و شاخص مالی

به‌صورت کلی همه شرکت‌های بورسی به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم بندی می شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت است.

در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند که شاخص مالی نشان دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است.

نکته قابل توجه این است که می‌توان برای هریک از بخش‌های صنعت و مالی، شاخص های جداگانه‌ای در نظر گرفت؛ به‌عنوان نمونه شاخص صنعت پتروشیمی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی را نشان می‌دهد.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

به درصدی از سهام شرکت سهام شناور آزاد گفته می شود که صاحبان آن قصدی برای مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم شدند؛ قابلیت نقدشوندگی سهام شناور آزاد زیاد است همچنین سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شود.

به بیان دیگر به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص سهام شناور آزاد مانند شاخص کل محاسبه می شود تنها با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود. شاخص سهام شناور آزاد نمایانگر بازدهی میانگین قیمت و سود سهام های شناور آزاد در بازار می باشد و هرشرکتی سهام شناور آزاد بیشتری با سرمایه ای بزرگ داشته باشد تاثیر بیشتری در این شاخص خواهد گذاشت.

شاخص بازار اول و بازار دوم

مؤلفه‌ های دسته بندی شرکت های بورسی در بورس اوراق بهادار تهران شامل مواردی چون، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، میزان سرمایه، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش و … انجام میگیرد.

بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شود.

شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم بندی می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

در ابتدا باید عنوان کنم که معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت‌ها و ارزش روز بازار سهم آنها تعیین می‌شود که شاخص بورس ۳۰ شرکت بزرگ میانگین تغییرات قیمت سهام این ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد.

توجه داشته باشید که ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید.

اگرچه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها قطعا تاثیر زیادی بر شاخص کل و شاخص بورس داشته باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

تقریبا هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر از نظر بیشترین معاملات بازار در این مدت و قابلیت نقد شوندگی بالا در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد که نشان میدهد طی این مدت سود و قیمت آنها چه تغییراتی می کند.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

  • Pina & Associates Insurance
  • Payment at Contingency
  • Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

شاخص‌های بورس را بهتر بشناسیم

شاخص را باید اولین نقطه تلاقی سهامدار با بازار سرمایه دانست در واقع اولین چیزی که حین ورود فرد به بازار سرمایه و شروع معاملات مدنظر او قرار می‌گیرد، بررسی شاخص است.سهامدار یا روی سبز شاخص را می بیند یا با روی دیگر این سکه مواجه خواهد شد.وقتی که سهامدار برای اولین بار صفحه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران را باز می‌کند با هفت شاخص مختلف رو به رو می‎شود.

شاخص کل، شاخص کل(هم‌وزن)، شاخص قیمت(وزنی-ارزشی)، شاخص قیمت(هم وزن)، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم مجموعه‎ای از شاخص‎هایی هستند که در صفحه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به چشم می‌خورند.برای آَشنایی با انواع شاخص‎های بورس و کاربردی که هر کدام از این شاخص‌ها برای سهامداران خواهند داشت ابتدا باید با مفهوم شاخص در بازار سرمایه آشنا شویم.

شاخص چه وظیفه‌ای را بر عهده دارد؟

در تعریف ساده‎ شاخص ماهیت تغییرات متغیرها را نشان می‌دهد.در علم اقتصاد شاخص‎ها تغییرات در بازارهای مختلف را نشان می‎دهند در واقع سطح عمومی هر پارامتری را می‎توان از طریق شاخص‎ها مشاهده و بررسی کرد.اگر در بازاری نظیر بازار سرمایه سطح عمومی قیمت سهام شرکت‎های بورسی مختلف را مورد بررسی قرار دهیم از آن طریق می‎توانیم وضعیت شرکت‎های بورسی، صنعت‌های مختلف و به طور کلی وضعیت کل بازار اوراق بهادار را از طریق این شاخص‎ها متوجه شویم.

شاخص‌ها یک پارامتر خاص را مورد بررسی قرار می‎دهند به طور مثال اگر ما تمامی شرکت‌های بورس را مورد بررسی قرار دهیم شاخص کل را مورد بررسی قرار داده‎ایم و اگر 50 شرکت بزرگ بورسی را مورد بررسی قرار بدهیم شاخص 50شرکت برتر را به دست میاوریم.اگر شرکت‎های صنعت خاصی نظیر گروه پالایشی‎ها را مدنظر قرار دهیم شاخص صنعت پالایشگاهی را مشاهده خواهیم کرد.

شاخص کل چیست؟

شاخص کل تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار را به ما نشان می‎دهد، در واقع این شاخص به ما نشان می‌دهد که به طور میانگین قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران کاهش یا افزایش پیدا کرده است.ممکن است این سوال مطرح شود که این شاخص از چه زمانی افزایش یا کاهش قیمت سهام را به ما نشان می‌دهد؟باید گفت تغییرات ایجاد شده نسبت به زمان راه‎اندازی بورس تهران سنجیده می‎شود.

تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص کل است.شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد.در حال حاضر شاخص کل قیمت را به تفکیک در کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی به ما نشان می‎دهد.

در اثر تغییراتی نظیر افزایش و یا کاهش تعداد شرکت‌ها، افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران و یا ادغام چندین شرکت‌ با هم و یا تغییرات این چنینی شاخص برای جلوگیری از بروز اشتباه تعدیل می‌شود تا از این طریق از تغییرات ایجاد شده در اثر چنین مواردی اثرگذاری و ظهور این تغییرات در مقدار شاخص جلوگیری شود.

به تعبیری دیگر شاخص کل را باید سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس دانست.تغییرات این شاخص بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.در حقیقت در شاخص کل هر شرکتی به اندازه ارزش آن تاثیرگذاری دارد یعنی اگر شرکت‌هایی که به لحاظ ارزش بازار، بزرگت‌تر هستند و وزن بیشتری دارند افزایش یا کاهش پیدا کنند شاخص نیز به تناسب رشد یا افت این سهم‎ها(سهم‌های بزرگ و تاثیرگذار) دستخوش تغییر می‎شود.

با توجه به اینکه شاخص کل تحت تاثیر تعداد محدودی شرکت است در نتیجه این شاخص می‌تواند به راحتی با افزایش یا کاهش یک یا چند سهم بزرگ مورد دستکاری قرار گیرد.

به طور کلی شاخص کل مهم‌ترین اثر را روی سهامداران دارد چرا که یک اثر روانی قابل توجه بر سهامداران و بازار دارد و صعود و ریزش این شاخص است که هر از چندگاهی یک بار تیتر اخبار مهم می‎شود.

سال99 زمانی که افراد بسیاری به طمع افزایش قابل توجه شاخص و سوددهی چشمگیر به سمت بازار سرمایه هجوم آوردند، 2میلیونی شدن این شاخص بود که بسیاری از مردم را به سمت این بازار کشاند و در نهایت با ریزش قابل توجهی که پس از صعودهای شیرین خود به جا گذاشت، تجربه تلخی را نصیب بسیاری از افراد جدیدالورود به بازار سهام کرد.

مقدار شاخص کل از فرمول بالا به دست می‌آید.در واقع برای محاسبه مقدار شاخص کل به ارزش جاری بازار سهام در حال حاضر و تاریخ مبدا نیازمندیم.باید دید چطور می‎توان این دو عدد را به دست آورد.

ارزش جاری برای هر شرکت برابر است با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار در محاسبه ما به دست می‌آید.

ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا نیز در حقیقت از طریق حاصلضرب تعداد سهام در قیمت سهام شرکت‎هایی محاسبه می‎شود که در زمان افتتاح بورس ایران که تنها52 شرکت را شامل میشد به دست می‎آید.

تفاوت شاخص کل(هم‌وزن) و شاخص کل

در شاخص کل هم وزن برخلاف شاخص کل که تنها اثر سهم‌هایی با ارزش بازار بزرگ‎تر را مدنظر قرار می‎دهد، اثر تمامی شرکت‎ها دخیل است.در حقیقت در شاخص کل وزن تاثیر تمامی شرکت‌های بورسی یکسان در نظر گرفته می‎شود.

شاخص کل هم‌وزن به نوعی برای برطرف کردن ایرادات شاخص کل ایجاد شده است به طور مثال به کرات دیده می‎شود که شاخص کل به واسطه منفی بودن چندین سهم منفی شده است اما شاخص کل هم‌وزن به دلیل مثبت بودن بخش قابل توجهی از بازار ریزشی را نشان نمی‎دهد.

سبز بودن شاخص کل هم‌وزن به ما نشان می‎دهد سهم‎های کوچک بازار شرایط خوبی دارند ممکن است مثبت بودن این شرکت‌ها در زمانی رخ دهد که سهم‎های بزرگ منفی باشند.اگر پیش بینی شود که شاخص هم‌وزن رشد می‎کند یعنی خرید سهم‌های کوچک‎تر بازار نیز می‌تواند برای سرمایه‌گذاری جذاب باشد.

شاخص قیمت چه چیز را نشان می‌دهد؟

این شاخص تحت تاثیر دو پارامتر قیمت و بازده نقدی پرداختی است.شاخص قیمت بیانگر بازده کل بازار بورس است. این شاخص همانند شاخص کل قیمت محاسبه می‎شود.

در واقع اگر شاخص قیمت کل بدون در نظر گرفتن سود ناشی از سرمایه‌گذاری سهامداران لحاظ شود، شاخص قیمت به دست می‌آید بنابراین شیوه محاسبه این شاخص کاملا مشابه شاخص کل است ولی سود سهام در آن در نظر گرفته نشده است.شاخص قیمت از شاخص کل بزرگتر است و از طرف دیگر شاخص کل هم وزن و شاخص قیمت هم وزن نیز از شاخص‌های متناظر خود کوچک‌تر هستند.

شاخص قیمت از فرمول زیر محاسبه می‎شود:

Pitقیمت شرکت iام در زمان t

Qitتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

RDt پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر بوده است

n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکت‎هاي پذیرفته شده در بورس را در برمیگیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا براي مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می شود. طبق فرمول تعداد سهام منتشره شرکت‌ها معیار وزن‌دهی در شاخص قیمت است که در نتیجه این امر باعث می‎شود تأثیر شرکتهاي بزرگ در شاخص بیشتر شود.

تفاوت شاخص قیمت هم‌وزن و شاخص قیمت چیست؟

تقاوت این دو شاخص نیز مانند تفاوت شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن است در حقیقت در حالی که اشاره کردیم شاخص قیمت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا در واقع میانگین بازده ناشی از افزایش قیمت سهام قلمداد می‎شود.

درست همانند شاخص کل در شاخص قیمت (وزنی – ارزشی) نیز تاثیر شرکت‌های بزرگتر بر شاخص بیشتر و تاثیر شرکت‌های کوچکتر کمتر است اما در شاخص قیمت (هم‌وزن) نقش تمامی شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‎شوند و اثر شرکت‎های بزرگ در مقایسه با شرکت‎های کوچک‎تر، بیشتر نیست.

معرفی شاخص آزاد شناور

شاخص شناور آزاد میزان سهامی را نشان می‎دهد که در بازار سهام شرکت‌های بورسی می‎توانند آن میزان سهم را برای خرید و فروش در اختیار سهامداران حقیقی قرار دهند. در حقیقت با میزان سهمی که در بازار در چنگ سهامداران عمده شرکت‎ها نیست می‎توان شاخص آزاد شناور را تعریف کرد.

این موضوع روشن است که هر چقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد آن شرکت جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران حقیقی خواهد داشت.با این حساب اگر بخواهیم به عملکرد شاخص آزاد شناور بپردازیم باید بگوییم که شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت سهام‎هایی را نمایش می‎دهد که این میزان سهام در چنگ سهامداران راهبردی و مدیریتی شرکت‎ها قرار ندارد و سهامداران خرد و افراد حقیقی می‎توانند آن را تصاحب کنند.شاخص آزاد شناور می‎تواند میزان شناوری سهم را بازار بورس به ما نشان دهد.

شاخص بازار اول

برای درک شاخص بازار اول و دوم باید به تعریف این دو بازار بپردازیم؛ در حقیقت شرکت‎هایی که حداقل 20درصد شناوری سهام داشته و حداقل میزان سرمایه ثبت شده شرکت هزار میلیارد ریال است در این بازار وارد می‎شوند.برای ورود شرکت‎ها به این بازار لازم است که شرکت حداقل 3 سال سابقه فعالیت پیش از پذیرش داشته باشد و به علاوه زیان انباشته نیز در ترازنامه این شرکت‎ها وجود ندارد.لازم است سودآوری شرکت‎هایی که در بازار اول بورس ورود پیدا می‎کنند برای سه دوره مالی متوالی منتهی به زمان پذیرش تایید شده باشد.در حقیقت شاخص بازار اول بورس سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‎دهد که در این پذیرش شده‌اند.

شاخص بازار دوم بورس

اگر شرکت‎هایی که قصد پذیرش در بورس را دارند به لحاظ میزان سرمایه ثبتی، حداقل درصد شناوری سهام و سایر موارد در حد شرکت‎های بازار اول نبوده و از شرایط مطلوب مدنظر برای ورود به بازار اول فاصله داشته باشند، در بازار دوم پذیرش خواهد شد بنابراین شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش شده‌اند.

معرفی شاخص بورس به بیان ساده به همراه جزئیات

معرفی شاخص بورس به بیان ساده به همراه جزئیات

شاخص بورس یک معیار آماری است که برای اندازه‌گیری و مقایسه استفاده می‌شود. هر شاخص با فرمول خاص خودش محاسبه می‌شود و راه کلی برای محاسبه همه شاخص‌ها وجود ندارد. مثلا نحوه محاسبه شاخص داو جونز در بورس آمریکا با شاخص کل بورس تهران متفاوت است. وقتی دو شاخص متفاوت از دو راه متفاوت محاسبه می‌شوند، نمی‌توانیم مقدار آن دو را باهم مقایسه کنیم.

مقایسه عدد دو شاخص که از فرمول‌های مختلف محاسبه شده‌اند، مثل این است که بخواهیم وزن یک تیرآهن را با سرعت حرکت قطار تهران-مشهد مقایسه کنیم! برای مقایسه دو شاخص، به جای مقایسه عدد آن‌ها باید درصد تغییرات آن‌ها نسبت به یک مبدا مشترک را مقایسه کرد. یعنی مثلا برای مقایسه شاخص کل بورس و شاخص 30 شرکت بزرگ، به جای مقایسه عدد فعلی این دو شاخص، باید ابتدا یک مبدا انتخاب کنیم و سپس درصد تغییرات این دو شاخص را نسبت به آن مبدا بررسی کنیم.

فرض کنید عدد شاخص کل بورس برابر 1662205 واحد و عدد شاخص 30 شرکت بزرگ برابر 64454 واحد باشد. برای مقایسه این دو شاخص نمی‌توان عدد این دو شاخص را مقایسه کرد. یعنی اینکه نمی‌توانیم بگوییم چون عدد شاخص 30 شرکت بزرگ 64454 واحد است، شاخص کل قیمت بورس باید به این عدد برسد یا اینکه عدد شاخص 30 شرکت بزرگ تا یک میلیون و ششصد هزار واحد رشد کند. برای مقایسه باید درصد تغییرات این دو شاخص را نسبت به یک مبدا زمانی دلخواه مقایسه کنیم.

اگر مبدا را ابتدای سال 1399 قرار دهیم، درصد تغییرات این دو شاخص به شکل زیر خواهد بود: تغییرات شاخص کل بورس از ابتدای سال 1399 برابر 229.16% و تغییرات شاخص 30 شرکت بزرگ نسبت به ابتدای سال 1399 برابر 262.25%. حال مفهوم شاخص در بازار سرمایه با این درصد تغییرات می‌توان این دو شاخص را باهم مقایسه کرد. یعنی می‌توان گفت حالا که تغییرات شاخص کمتر از تغییرات 30 شرکت بزرگ بوده، با رشد شرکت‌های کوچک و متوسط که در محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ اثری ندارند، تغییرات شاخص کل باید به تغییرات شاخص 30شرکت بزرگ نزدیک شود. از اینجا می‌توان پیش بینی کرد که احتمالا شاهد روی آوردن بازار به سمت سهام کوچک و متوسط خواهیم بود و یا در صورت افت، شرکت های کوچک و متوسط افت کمتری خواهند داشت. البته تاکید می شود که این بیانات تنها احتمالاتی هستند که باید در کنار دیگر شواهد و احتمالات مورد بررسی قرار گیرند و هیچ چیز قطعی وجود ندارد.

مهم‌ترین و معروفترین شاخص بورس در بورس تهران، شاخص کل است. علاوه بر این، شاخص‌های دیگری مثل شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص 50 شرکت فعال‌تر، شاخـص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخـص صنعت و شاخـص مالی، شاخـص بازار اول و بازار دوم، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و همچنین شـاخص آزاد شناور از انواع دیگر شاخص بورس هستند. در اصل همه این شاخص ها از جمله مواردی است که در زمان تابلو خوانی در بورس باید به آن ها دقت کرد.

شاخص کل بورس

معرفی شاخص بورس به بیان ساده به همراه جزئیات لازم

به زبان ساده، شاخص کل بورس (شاخص کل قیمت یا TEPIX) برآیندی از تغییرات قیمت همه سهم‌های شرکت‌های بورسی است که در بورس معامله می‌شوند بطوریکه میزان سرمایه و ارزش و حجم معاملات شرکت در تاثیر آن روی این شاخص بورس، اثر مستقیم دارد. یعنی در محاسبه شاخص کل بورس، بزرگی و کوچکی شرکت یا به اصطلاح وزن آن نقش تعیین کننده دارد. به زبان ساده در محاسبه شاخص کل، تاثیر تغییر قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بورسی (مثل شرکت ملی مس ایران (فملی)، شرکت فولاد مبارکه (فولاد)، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) و. ) بیشتر از شرکت‌های کوچک و متوسط است. این به آن معناست که اگر شما به نسبت بزرگی شرکت‌های بورسی، از سهام تمامی آن‌ها بخرید، تغییرات پرتفوی سرمایه‌گذاری شما با تغییرات شاخص کل تقریبا یکسان خواهد بود. نام دیگر این شاخص، شاخص قیمت و بازده نقدی است. همانطور که از این نام مشخص است، این شاخص تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه که شرکت به سهامداران پرداخت می‌کند را بررسی می‌کند. شاخص کل بورس، همان شاخصی است که در رسانه های اجتماعی یا صدا و سیما، بیشتر از آن صحبت می شود. مثلا وقتی در اخبار اعلام می‌شود که شاخص بورس دو میلیونی شد، منظور همین شاخص است.

تغییرات در شاخص

وقتی تغییرات شاخص کل مثبت است، معنی آن این نیست که همه‌ی سهم‌ها افزایش قیمت داشته‌اند، ممکن است که برخی از سهم‌ها کاهش قیمت و برخی دیگر افزایش قیمت داشته باشند. مثلا وقتی فملی و فولاد تغییرات مثبت داشته باشند، (از آنجایی که این دو شرکت از غول‌های بورسی هستند) احتمالا تغییرات شاخص مثبت است و ممکن است تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط بورسی قیمت‌شان کاهش پیدا کرده باشد. یعنی به زبان دیگر از درصد تغییرات شاخص نمی‌توانیم درصد تغییر قیمت همه سهم‌ها را مشخص کنیم.

وقتی می‌گوییم شاخص بورس از ابتدای سال از یک میلیون واحد به دو میلیون واحد رسیده است (یعنی شاخص کل قیمت دو برابر شده) معنی این جمله این نیست که قیمت تمامی سهم‌ها دوبرابر شده است. به زبان ساده‌تر چون وزن شرکت در محاسبه شاخص موثر است، وقتی شاخص 100% رشد می‌کند، به این معنی نیست که همه سهم‌ها 100% رشد داشته‌اند بلکه ممکن است یک سهم 500% افزایش قیمت و سهمی دیگر 30% افت قیمتی را تجربه کرده باشد!

شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟

تغییرات در شاخص

برای محاسبه یک شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض می‌کنیم. ارزش جاری بازار را بر ارزش بازار در سال مبنا تقسیم می‌کنیم و عدد حاصل را در 100 ضرب می‌کنیم. مبدا محاسبه شاخص کل اول فروردین 1369 است که مبنای آن هم 100 واحد در نظر گرفته می‌شود. در واقع مقدار کل شاخص از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

شاخص کل = ارزش بازار جاری/ارزش بازار در سال مبنا

در محاسبه این شاخص، ارزش بازار محاسبه می‌شود که شامل تمامی سهم‌های بازار می‌شود. یعنی اگر سهمی به هر دلیلی بسته شده باشد هم در محاسبه شاخص تاثیر دارد.

شاخص کل هم‌وزن چیست؟

گفتیم که در محاسبه شاخص کل، وزن شرکت‌ها (بزرگی و کوچکی شرکت) تاثیر گذار است. پس این شاخص برای تحلیل همه شرکت‌های بازار کافی نیست. برای بی‌تاثیر کردن اثر وزن شرکت، شاخص هم‌وزن تعریف شده است. در محاسبه این مفهوم شاخص در بازار سرمایه شاخص دیگر بزرگی یا کوچکی شرکت تاثیر گذار نیست. شاخص هم‌وزن نشان دهنده کلیت بازار است. یعنی شاخص هم‌وزن برآیند تغییرات قیمت همه سهم‌های پذیرفته شده در بورس، بدون در نظر گرفتن وزن شرکت‌ها می باشد.

تغییرات شاخص کل هم‌وزن

تغییرات شاخص کل هم‌وزن، تغییرات کلیت بازار را نشان می‌دهد. مثلا، وقتی شاخص هم وزن تغییرات مثبت داشته باشد، می‌توان گفت بیشتر شرکت‌های بورسی مثبت هستند. برخی مواقع پیش می‌آید که شاخص کل منفی است اما شاخص کل مثبت است. در این حالت، می توان گفت که شرکت‌های بزرگ منفی بوده ولی تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط، مثبت هستند.

انواع دیگر شاخص در بورس

انواع شاخص بورس

گفتیم علاوه بر شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، تعداد دیگری شاخص در بورس تهران وجود دارند. این شاخص‌ها عبارتند از: شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص 50 شرکت فعال‌تر، شاخـص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخـص صنعت و شاخـص مالی، شاخـص بازار اول و بازار دوم و همچنین شـاخص آزاد شناور.

شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

شاخص قیمت و بازده نقدی (شاخص درآمد کل) نشان دهنده بازده کل بورس است. این شاخص تقریبا مثل شاخص کل محاسبه می‌شود ولی تفاوتی که با شاخص کل دارد در این است که این شاخص به شکل متفاوتی تعدیل می‌‌شود.

شاخص بازده نقدی

این شاخص بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌ها است و از تقسیم شاخص کل بر شاخص قیمت و بازده نقدی به دست می‌آید.

شاخص 30 شرکت بزرگ

این شاخص تغییرات قیمتی 30 شرکت بزرگ در بازار را بر اساس میانگین وزنی و سهام شناور شرکت‌ها بررسی می‌کند. این شرکت‌ها شامل نمادهای زیر می باشند:

فخوز، فملی، شبندر، فارس، فولاد، وتجارت، شپدیس، کگل، وبصادر، شپنا، وغدیر، رانفور، وبانک، کچاد، شخارک، وپاسار، ومعادن، وصندوق، شبهرن، ونوین، پارسان، خودرو، حکشتی، وکار، رمپنا، همراه، اخابر، تاپیکو، وپارس و وبملت هستند.

شاخص 50 شرکت فعال تر

این شاخص، تغییرات قیمت 50 شرکت فعال بازار را بر اساس میانگین وزنی آن‌ها بررسی می‌کند. معمولا هر سه ماه یکبار سازمان بورس فهرست 50 شرکت فعالتر از نظر نقدشوندگی و تعداد روزهای معامله را اعلام می‌کند. این شاخص به دوشکل میانگین ساده و میانگین وزن دار محاسبه و گزارش می‌شود.

شاخص مالی

این شاخص مربوط به شرکت‌هایی است که در زمینه مالی (شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های چند رشته‌ای صنعتی، هلدینگ‌، بانک‌ها مفهوم شاخص در بازار سرمایه و. ) فعالیت دارند. برای محاسبه این شاخص، میانگین وزن دار نسبت‌های قیمتی سبد سهام این شرکت ها را با وزن برابر ارزش سهام آن ها در زمان پایه حساب می‌کنیم.

شاخص بازار اول

این شاخص تغییرات قیمت تمامی شرکت‌هایی که در بازار اول بورس پذیرفته شده‌اند را بررسی می‌کند.

شاخص بازار دوم

این شاخص تغییرات قیمت تمامی شرکت‌هایی که در بازار دوم بورس پذیرفته شده‌اند را بررسی می‌کند.

شاخص صنایع (شاخص قیمت صنعت)

شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند بر اساس صنایعی که در آن فعالیت می‌کنند گروه بندی می‌شوند (مثل گروه خودرو، پتروشیمی، فلزات اساسی و. ) و سازمان بورس شاخص هر گروه را جداگانه محاسبه می‌کند. فرمول محاسبه این شاخص مثل شاخص کل است.

شاخص صنعت و شاخص مالی

علاوه بر این، به طور کلی شرکت‌های بورسی به دو گروه صنعتی و مالی هم طبقه بندی می‌شوند. گروه مالی شامل شرکت‌های است که فعالیت‌های مالی دارند مثل بانک‌ ها و موسسات مالی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها، لیزینگ‌ها و. گروه صنعت هم شامل باقی گروه‌ها و شرکت‌های بورسی است. به زبان ساده‌تر شرکت‌هایی که محصولی را تولید می‌کنند (مثل دارو، خودرو، فولاد، سرب و. ) عضو گروه صنعتی و شرکت‌های دیگر عضو گروه مالی هستند. برای این دو گروه هم به صورت جداگانه شاخصی محاسبه می‌شود. نام این دو شاخص، شاخص مالی و شاخص صنعت می‌باشد. روش محاسبه این دو شاخص هم مفهوم شاخص در بازار سرمایه مثل فرمول شاخص کل است.

شاخص شناور آزاد ( TEFIX )

شاخص شناور آزاد همانند شاخص کل محاسبه می‌شود. در محاسبه شاخص کل وزن شرکت‌ها تاثیر گذار است ولی در محاسبه این شاخص، میزان سهام شناور شرکت است که تاثیرگذار است.

جمع بندی

در این مقاله با انواع شاخص بورس آشنا شدیم و بیان کردیم که شاخص کل بورس مهمترین این شاخص ها می باشد و هنگامی که از شاخص بورس صحبت می شود، معمولا منظور این شاخص می باشد. اما با وجود این، در ماه های اخیر، ضعف فرمول مورد استفاده در این شاخص، بیش از قبل خود را نشان داده است و در نتیجه با وجود اینکه این شاخص، پر استفاده ترین شاخص بورس است، ولی لزوما بهترین نیست.

مفهوم شاخص در بورس ایران

یکی از مفاهیم و اصطلاحات رایج در بورس ایران اصطلاح شاخص بورس است. حتما در برنامه های خبری و یا در روزنامه ها درباره تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار شنیده اید. اینکه شاخص بورس چند واحد رشد داشته و یا با افت مواجه شده است. با مطالعه این مقاله درباره شاخص بورس، انواع شاخص و تحلیل آن صحبت می‌کنیم.

شاخص ها ابزاری برای بررسی تغییرات هستند که در ارزیابی های اقتصادی یا اندازه گیری و تحلیل یک بازار قابل استفاده هستند. شاخص بورس نیز به عنوان یک شاخص با اهمیت، اندازه تغییرات قیمت سهام موجود در بازار بورس و اوراق بهادار را نشان می دهد.

در واقع، دلیل اهمیت شاخص بورس این است که سهام مبادله شده در بورس را بررسی می کند و اطلاعات کلی در مورد رشد یا افت بازار به ما ارائه می دهد.

شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن «دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها» می گویند.

شاخص چیست؟

شاخص یک معیار آماری و به معنای نماگر یا نشانگر (Index) است و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. معمولاً یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

کاربرد شاخص

اعداد شاخص از بیانگر اطلاعات عمومی و کلی در مورد ساختار بازار است. معمولاً از کاهش شاخص با عنوان رکود بازار و از افزایش آن با عنوان رونق اقتصادی یاد می‌شود.

شاخص ابزاری است برای مقایسه تغییرات بین دو پدیده در دو زمان متفاوت

با بررسی شاخص تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را می‌توان پیش‌بینی کرد.

شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. حتی با استفاده از شاخص می‌توان صنعت‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

افرادی که در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید به کاربرد هر شاخص توجه کنند و با استفاده از آن به تحلیل وضعیت بورس بپردازند و با توجه به اینکه سهام چه شرکت‌هایی در شاخص موردنظر تأثیرگذار بوده‌اند تفسیر لازم را از شاخص موردنظر داشته باشند.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص بورس چیست؟

شاخص‌های بورس معیارهای مهمی هستند که می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، بررسی و تحلیل کرد و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.

بنابراین شاخص های بورس و نوسانات آنها در تصمیم گیری سرمایه گذاران بسیار حائز اهمیت است. معامله گران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند زیرا هر کدام وضعیت بورس را از جنبه خاصی نشان می دهند. شاخص بورس تغییرات کلی بورس را نشان می‌دهد که با رشد و یا افت مواجه شده است.

در نظر داشته باشید که در بورس تنها یک نوع شاخص وجود ندارد بلکه چند شاخص وجود دارد که شرایط بورس را از جنبه‌های متفاوت بررسی می‌کند.

محاسبه انواع شاخص‌های بورس بر اساس فرمول‌های قراردادی انجام می‌گیرد و هر شاخصی بنا بر داده‌ها و فرمول مورد استفاده می‌تواند گویای تغییرات خاصی باشد؛ لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشان‌دهنده تغییرات قیمت کلیه شرکت‌ها می‌باشد بقیه شاخص‌ها بنا بر نوع محاسبه و شرکت‌هایی که در آن مورد محاسبه قرار می‌گیرند باید تفسیر شوند.

با تحلیل این شاخص‌ها می‌توان از وضعیت گذشته و حال بورس مطلع شد و در تصمیم گیری‌های افراد فعال در بورس تأثیر بسزایی خواهد داشت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت ویژه‌ای برای فعالین بورس برخوردارند.

از آنجایی که شرکت‌های بزرگ و سرمایه دار تأثیر زیادی بر شاخص می‌گذارند ممکن است مفهوم شاخص در بازار سرمایه رشد و کاهش شاخص بورس ناشی از فعالیت آن‌ها باشد و لزوماً دیگر شرکت‌ها با چنین وضعیتی درگیر نباشند.

در نظر داشته باشید که شاخص، بخصوص شاخص کلی به عنوان شاخص اصلی بورس، وضعیت کلی بورس را نشان می‌دهد و مثبت یا منفی بودن آن به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست.

مفهوم شاخص در بورس ایران

انواع شاخص‌ بورسی چیست؟

در بورس اوراق بهادار تهران شاخص های مختلفی وجود دارد که سهامداران از آن ها برای خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری استفاده می‌کنند. این شاخص ها عبارتند از:

شاخص کل قیمت TEDPIX

شاخص بازده نقدی

شاخص صنعت و شاخص مالی

شاخص سهام آزاد شناور

شاخص بازار اول و بازار دوم

شاخص ۵۰ شرکت برتر

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

مفهوم شاخص در بورس ایران- academy wave- شاخص هم وزن -

شاخص کل قیمت TEDPIX

نام دیگر شاخص کل، شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX) است. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود و نشان دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

به‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است.به نکته ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص.

مثلا اگر شاخص کل بورس در طی ۱سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد (۵۰% رشد کند) نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

بنابراین تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است به همین دلیل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. نکته حائز اهمیت آنکه شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص کل نشان‌دهنده رفتار عمومی تمام فعال‌های بازار است. اگر سرمایه‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگین‌تر از سمت فروشنده می‌شود.

این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند؛ اما خروج سرمایه‌ها از بازار می‌تواند شاخص را به سمت پایین بکشد. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت‌ها تغییر در شاخص اتفاق می افتد. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمی‌دهد، چرا که تغییر در سود هر سهم قطعاً بر روی قیمت سهام تأثیر خواهد گذاشت.

دو نکته قابل‌توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:

۱-افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست، برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.

شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است. سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند.

افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست و چه‌بسا، در برخی موارد، برخلاف رشد قابل‌توجه شاخص کل بورس، برخی سهام ها با افت قیمت مواجه شده و سهامداران را با زیان مواجه می کنند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می‌آورند.

۲-یکی از مهم‌ترین مسائل در سرمایه‌گذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند.

سبد سهام یا پُرتفُوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌ها است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید: «همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.»، چرا که ریسک شکستن سبد، باعث نابودی همه تخم‌مرغ‌ها خواهد شد.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص هم وزن چیست؟

شاخص هم وزن از سال ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. در محاسبه شاخص هم ‌وزن تمامی شرکت‌ها، چه کوچک و چه بزرگ، وزن یکسانی برای محاسبه شاخص دارند. افزایش قیمت در هر سهمی به یک میزان بر این شاخص تأثیرگذار است.

در واقع این شاخص میانگین بازدهی شرکت‌ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می‌دهد و آن‌ها را در نمودار نشان می‌دهد. در شاخص هم وزن دیگر بزرگی سهم ها اهمیت ندارد و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود. یعنی تمامی سهم های بازار به یک میزان بر رشد یا افت شاخص موثرند.

به عنوان مثال اگر یک سهم بزرگ مثل « فارس » یک درصد رشد کند به همان میزان بر شاخص هم وزن تاثیر می گذارد که یک سهم کوچک بازار مثل « وآوا » یک درصد رشد کند.

مفهوم شاخص در بورس ایران

اگر شاخص کل مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد تحلیل بازار چگونه است؟

همان طور که گفته شد سرمایه و بزرگی سهم ها در شاخص هم وزن اهمیت ندارد و تمام سهم ها به یک میزان بر افت یا رشد شاخص موثرند. پس وقتی شاخص هم وزن منفی است به این معناست که قیمت اکثر سهم های فعال در بورس کاهش داشته است.

اما برعکس شاخص هم وزن، سرمایه و بزرگی سهم ها برای شاخص کل مهم است. در نتیجه وقتی شاخص هم وزن منفی و شاخص کل مثبت است به این معناست که هرچند اکثر سهم های بازار منفی بوده اند اما سهم های بزرگ و شاخص ساز مثبت بوده اند که باعث شده اند شاخص کل رشد کند.

شاخص بازده نقدی (TEDIX)

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید. و تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. لذا وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی کمتری را در مجامع عادی سالیانه بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

شاخص صنعت و شاخص مالی

به‌صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی را می‌توان به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم کرد. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند. در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند. در این میان شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

درمجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شود. به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. سهام شناور هر سهم در سایت Tsetmc نمایش داده می شود.

محاسبه شاخص آزاد شناور مشابه شاخص کل است با این تفاوت که تنها تغییرات سهام آزاد شناور را اندازه می گیرد. نکته قابل توجه در مورد شاخص شناور آزاد این است که این شاخص به بخشی از بازار اهمیت می دهد که از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است.

هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌تواند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی با توجه به تعداد سهامداران، میزان سرمایه، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش و … دسته‌بندی‌ شده اند. بر این اساس، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد که هر ۳ ماه یک بار به روزرسانی می شود. اگرچه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورس را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد.

معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت هاست و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود که ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.

مفهوم شاخص در بورس ایران

شاخص ۵۰ شرکت برتر

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. سهام این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل‌توجهی خریدوفروش می‌شوند و سهامداران مشکلی در خرید یا فروش سهام های این شرکت‌های بورسی ندارند.

شاخص بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟

شاخص بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟

اگر شما تاکنون حتی برای یکبار هم پیگیر وضعیت بورس شده باشید حتماً کلمه شاخص به گوش شما خورده است. هر فردی که کم و بیش اخبار بورس را پیگیری می‌کند تا به حال بارها و بارها شنیده است که مثلاً شاخص بورس امروز با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید و یا شاخص بورس تهران امروز ۱۰۰۰ واحد افت کرد. شاید مثل بسیاری از تازه‌کارهای بورس این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص به چه معناست؟ پس توصیه می‌کنیم که اگر با این کلمه آشنایی زیادی ندارید در ادامه این مقاله با پارسیان بورس همراه باشید. در این مقاله سعی می‌کنیم که مفهوم شاخص را به صورت ساده برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بیان کنیم و قصد نداریم که به بررسی تخصصی محاسن و معایب شاخص بپردازیم.

بازار بورس کجاست؟

قبل از توضیح شاخص اگر برای شما سوال پیش آمده که بورس کجاست خیلی ساده بگویم بورس بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است و بورس سهام نیز جایی برای مبادله یا همان خرید و فروش سهام بین خریداران و فروشندگان سهام است.

کلمه شاخص ترجمه کلمه انگلیسی index می باشد. خود کلمه شاخص در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کنید. در واقع شما با بررسی یک شاخص می‌توانید وضعیت و تغییرات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را مشاهده کنید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس نیز عددی است که بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار می‌باشد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چندین شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهد و محاسبه هرکدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد. پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست. این شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها، می‌توان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبه‌های مختلف مطلع شد. امّا در بین این شاخص‌ها چند شاخص نسبت به بقیّه از اهمیت بیشتری نزد فعالین بورس برخوردار هستند. در ادامه به معرفی چند شاخص اصلی بورس می‌پردازیم.



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.